انواع غذا درطب اسلامی/آمنه انتصاري

تاریخ انتشار خبر : ۹۴/۰۶/۱۷

مجموعه بهره‌مندی‌های انسان در بعد جسم و روان از آنچه می‌نوشد، می‌بلعد و دریافت‌های او از راه‌های گوناگون، تغذیه نام می‌گیرد. در طب اسلامی هشت غذا را به عنوان تغذیه کامل معرفی می‌کنند که تعادل در مصرف این هشت غذا می‌تواند سلامت جسمی و روحی فرد را تامین کند؛ زیرا تغذیه جسم بدون تغذیه روان منتهی به سلامت نخواهد شد وداشتن روان سالم برای سلامت جسم نیز ضروری است. اگر غذا را محدود به خوردن و آشامیدن کنیم در حوزه درمان دچار مشکل می‌شویم.
غذای خوراکی
این نوع غذا، تنها غذایی است که طب نوین هم آن را قبول دارد و همیشه مورد توجه اسلام بوده و برای آن آداب و قوانینی را بیان کرده است از جمله گفتن «بسم الله الرحمن الرحیم» در ابتدای غذا خوردن و گفتن «الحمدالله» بعد از غذا واین‌که تا گرسنه نشده‌اید غذا نخورید و قبل از سیر شدن دست از غذا بکشید. باید قبل و بعد از غذا دست‌ها را بشویید ودر حالت نشسته غذا بخورید و از خوردن غذا به صورت ایستاده و در حال راه رفتن پرهیز کنید. در زمان غذا خوردن، کفش به پا نداشته باشید. در موقع غذا خوردن به غذا نگاه کنید و از نگاه کردن به دیگران و از صحبت کردن هنگام غذا پرهیز نمایید. همچنین غذا بایستی از لحاظ مزاج، با سن افراد، جنسیت، فصل و شرایط اقلیمی محیط زندگی تناسب داشته باشد.
آنچه می‌شنویم چه تاثیری در جسم ما دارد
مجموعه آنچه را که می‌شنویم، غذای شنیداری را تشکیل می‌دهد. میزان اثر این غذا از غذای بلعیدنی بیشتر، سریع‌تر و ماندگارتر است. غذایی را می خورید بایستی زمانی برای هضم به آن اختصاص پیدا کند تا جذب بدن شود و بعد از مدتی هم اثر آن در بدن از بین می رود. اما آنچه را که می‌شنویم، بدون نیاز به گذشت زمان، اثرش را می‌گذارد و گاهی این کلام آنقدر اثرگذار است که تا سال‌ها در یاد انسان باقی می‌ماند. برای همین می‌گویند زخم بدن خوب می‌شود، اما زخم زبان ماندگار است. تمامی حروف، جملات، لحن کلام، صداها و موسیقی‌ها دارای اثر و طبع مخصوص به خود هستند. کلام الهی ، کلام معصومین و ادعیه و همچنین صوت دلنشین قرآن دارای طبع گرم هستند. صداهای موجود در طبیعت شامل صدای آب، باد، آبشار و پرندگان و حیوانات دارای طبع گرم هستند .کلیه اصوات مصنوعی اعم از صدای ماشین، موتور، کارخانه‌ها و … طبع سرد دارند. کلمات منفی در شخص ایجاد سردی می‌کند.
سلامت جسم در گرو پندار سالم
تمامی اعمال در گرو پندار است. پیامبر گرامی اسلام می‌فرمایند: به درستی که اعمال و کارهای انسان به نیت‌ها وابسته است. (مجلسی، ج۶۷، ص ۲۱۱)از مهم‌ترین غذاها در طب اسلامی و سنتی، فکر، پندار و تصورات انسان است. پندار باید مثبت و امیدوارکننده باشد تا انرژی مثبت تولید کرده و زمینه ساز هضم و جذب بهتر غذا در بدن شود. پندار بد و منفی و تصویرسازی در مورد افراد و جهان اطراف، قبل از همه خود شخص را تحت تاثیر قرار می‌دهد و درگیر می‌کند. پندار در جهت‌گیری کل اعمال و رفتار نقش اساسی دارد و باعث ایجاد خلط و بخار شده، با تفکرات مثبت و منفی اراده را تحریک و منجر به عمل می‌شود بخش عمده‌ای از بیماری‌های جسمی تبلور تکرار اندیشه‌های موجود در روان است. گمان منفی در بدن ایجاد سودا می‌کند.
نقش چشم در سلامت انسان
هر آنچه را که می‌بینیم برای بدن یک غذا محسوب می‌شود که بر سیستم گوارش ما تاثیر می‌گذارد. چهره ها مزاج آفرینند. تماشای مومن گرمی بخش و نوربخش است. غذای چشمی همیشه در روح و روان می‌ماند. دیدن یک منظره طبیعی زیبا مانند آبشار، آب روان، جنگل و کوهستان، تاثیری مثبت و دیدن ترافیک، تاثیری منفی در شخص خواهد داشت. در حقیقت هر منظره‌ای که ساخته دست خداوند است دارای طبع گرم و هر آنچه حاصل دست بشر است، طبعی سرد دارد.
تمام مناظری که در اطراف ما قرار دارد، دارای رنگ می‌باشند. رنگ‌ها یکی از غذاهای دیداری مهم هستند. رنگ‌های موجود در طبیعت، مانند رنگ درختان و گل‌ها رنگ‌هایی با طبع گرم هستند. نکته مهمی که باید بیان شود، انتخاب رنگ لباس است، بهترین رنگ‌ها از دید اسلام، رنگ‌های سفید، زرد، سبز و آبی هستند. که هر یک اثر خاصی نیز دارند. مثلا رنگ آبی مانع چشم زخم می‌شود. رنگ مشکی در اسلام مکروه عنوان شده زیرا رنگ سیاه موجب غلبه سردی بر بدن می‌شود.
غذای جذبی چیست
غذای جذبی از طریق پوست مصرف می‌شود. غذای جذبی دو مزیت نسبت به غذای خوردنی و آشامیدنی دارد: اثر غذای جذبی خیلی سریع‌تر و راحت‌تر از غذای بلعیدنی می‌باشد. غذای خوردنی و آشامیدنی، روی سایر اندام‌های بدن هم اثر می‌گذارد، اما غذای جذبی را می‌توان تنها در محل یک اندام خاص مصرف نمود.استفاده از انواع روغن‌های گرم مانند روغن کنجد در موضعی که درد می‌کند و سرد شده است مانند درد مفاصل و یا موضعی از بدن را که سرد شده با شال پشمی می‌توان گرم کرد و باید از تشک و زیرانداز گرم و مناسب مانند پشم و پنبه استفاده کرد. به علت اینکه در زمان خواب، بدن از بیرون سرد می‌شود که حتما باید از روانداز و زیرانداز مناسب استفاده شود. تشک‌ها همواره با توجه به شرایط آب و هوایی مناطق مختلف انتخاب می‌شده است. ولی متاسفانه امروزه در همه مناطق از تشک‌های خوش‌خواب استفاده می‌شود که عامل مهمی در انتقال سرما به بدن است. فرش هم غذای جذبی است. فرش ماشینی به علت داشتن اکریلیک سرد است؛ اما فرش دستباف گرم است و کسانی‌که سردی بدنشان بیشتر است مانند زنان و کهن‌سالان نباید روی فرش ماشینی بنشینند. ریز ترین غذای جذبی نیز انگشتر است. طلا گرمی تن را زیاد می‌کند وچون زن‌ها اغلب سرد هستند استفاده از طلا برایشان مفید است. رنگ مو وسرمه نیز جذبی‌اند. سرمه، خلط سرد منتشر در چشم را ذوب می‌کند وموجب افزایش بینایی می‌شود.
بویایی و تاثیر آن در بدن
آنچه را که استشمام می‌کنیم نیز غذا است. بوها در ذائقه انسان تاثیر می‌گذارند. بعضی از آن‌ها گرم و بعضی سرد هستند. بوهای گرم، اشتها را زیاد و بوهای سرد، اشتها را کم می‌کنند. همچنین به کمک بوهای گرم می‌توان مغز را گرم و فرد را از افسردگی، آلزایمر و کند ذهنی نجات داد. بوی عصاره گل ها مانند محمدی، یاس، بهار نارنج و اسفند گرم هستند؛اما بوهای شیمیایی سرد می‌باشند. غذای بویایی غذای مغز است. اگر خواهان مغزی با نشاط هستیم باید مغز را گرم نگه داریم. گرمی مغز سبب عدم فراموشی، باهوشی و عدم خواب فراوان می‌گردد.
نیاز به انس و محبت در همه افراد
همه انسان‌ها نیازمند غذای انسی هستند. غذای انسی، همان همدلی و مانوس بودن است. انس با خداوند بالاترین و بهترین مرتبه انس است. قلب انسان، حرم خداوند است. شیعیان در رابطه با غذای انسی، ثروتمندترین مردم جهان هستند، زیرا علاوه با انس با خداوند، با ائمه اطهار که انسان‌های بسیار والایی هستند نیز مانوس می‌باشند. در زندگی اگر در کنار افرادی زندگی کنیم که علاقه و احساسی بین ما وجود ندارد، موجب می‌شود تا همه چیز را سیاه ببینیم و برعکس، وجود روابط صمیمانه بین افراد موجب می‌شود تا کویر خشک را هم بهترین مکان زندگی احساس کنیم. غذای انسی بر اشتها و هضم غذا و سلامتی انسان‌ها تاثیر به سزایی دارد. غذای عالی در کنار کسی که با ما انس نداشته باشد به غذای پست تبدیل می‌گردد. غذای انس عمر را زیاد می‌کند.
فرایند جنسی هم نوعی غذاست
توانایی جنسی اخرین توانایی است که هرفرد به دست می‌آورد . سن بروز توانایی جنسی با توجه به گرمی و سردی مزاج تغییر می‌کند.در مناطق گرمسیر سن بلوغ که تابع غذا و موقعیت جغرافیایی است زودتر پدیدار می‌شود. همه انسان‌ها در برابر غذای جنسی مانند کودک هستند و مثل او برخورد می کنند. تمام انسان‌ها به محبت نیاز دارند و خواستار ابراز آن هستند. یکی از نشانه‌های سلامت یک جامعه، سلامت جنسی آن جامعه است. قوه جنسی تابع مزاج، جنسیت، سن و موقعیت جغرافیایی زیست و طبع غذای غالب آن منطقه می باشد. هرچقدر سردی مزاج بیشتر شود تمایل جنسی کاهش می یابد که عامل بسیاری از اختلافات پنهان خانوادگی است.
از برآیند ۸ غذای ارائه شده، هضم به وجود می‌آید. در صورتی که در یکی از این غذاها کمبود و نقصی باشد، هضم هم ناقص صورت می‌گیرد. به طور کلی مراحل هضم به ۵ مرحله تقسیم می شود: هضم اول در دهان است که مهم‌ترین بخش گوارش در دهان صورت می‌گیرد؛ زیرا در صورتی که نقصی در غذا باشد، غذا بد وارد معده می‌گردد. هضم دوم در سرمعده ۳ تا ۴ ساعت بعد از خوردن غذا است هضم سوم در قعر معده ۳ تا ۴ ساعت بعد از سرمعده است. هضم چهارم در کبداست.
هضم پنجم در رگ‌ها و مویرگ‌ها صورت می‌گیرد.

آمنه انتصاری کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث و دانشجوی دوره طب اسلامی
منبع
برگرفته از سخنان استاد حکیم حسین خیراندیش، رِئیس مرکز حجامت ایران.
مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، موسسه الوفاء.