چالشی به نام شهر صنعتی-پارادوکس معانی/افشین بهادری

تاریخ انتشار خبر : ۹۴/۰۵/۱۳

شهر من از گذشته نه چندان دور به نام شهر صنعتی شناخته میشد و داستانهای زیادی از پس این معانی در دوران کودکی مان داشتیم و به نحوی نوستالوژی دوران ما بود سفر با دوچرخه تا نیروگاه – بازی در کنار سیلو – شنا دررودخانه پشت کارخانه سیمان و گردش با دوستان به مسیرهایی که غول و جاروبرقی بزرگ نکاچوب برایمان به یادگار میگذاشت و جنگلهای بی دفاع ما را آماج حملات اره های برقی مینمود و چقدر صداهای این اره برقی ها برایمان تجلی خاطره ای بود . خوش بودیم در دوران کودکی با صداهای ناهنجار نمیدانستیم که همین صداها روزی بلای جان شهرمان خواهد شد . و در گذر این ثانیه ها و دقیقه ها و ساعت ها و روزها و ماه ها و سالها افراد زیادی آمدند و از کنار شهر مظلوم اما صنعتی نکا پول های زیادی را بدست آوردند و حتی اسم بعضی از این افراد را نمیدانیم و چقدر ما انسانها زود فراموش میکنیم . سرمایه های شهر صنعتی ام که باید بخشی از آن برای تامین زیر ساخت ها – بهداشت عمومی – زیر بنای معماری – تحصیلات و زیبا سازی شهرم هزینه میشد توسط سرمایه دارن صنعتی (نه سرمایه گذاران صنعتی ) و غیر بومی از شهرم خارج گشته و چیزی که باقی ماند ترافیک های به جا مانده از عقب افتادگی شهری و به ارث مانده از این صنایع در حال فرسوده شدن و گرد و غبار حاصل از محیط های صنعتی و آلودگی به جا مانده از برداشت های غیر منصفانه از منابع زیر زمینی (آب- شن – ماسه وخاک ) – شهر نشینی افسار گسیخته و بدون برنامه ریزی شهری و تولید ۵۰ تن زباله و عدم کارایی در تفکیک زباله از مبدا و تبدیل آن از تهدید به فرصت همه و همه اثرات شهر صنعتی نکاست .

سهم ارزش افزوده کارخانجات سیمان – نیروگاه – شرکتهای نفتی و اکتشافی و کشتی سازی برای نکا چقدر بوده و چقدر توانستیم درآمد پایدار برای شهر تولید کنیم و همین یعنی بازگشت سرمایه به شهر و تزریق پول به صنایع کوچک و متوسط . متاسفانه به استخدام فرزندانمان در این محیط های به ظاهر صنعتی اکتفا نمودیم و فکر میکنیم که کل مشکل با استخدام فرزندان حل خواهد شد و همین هم اتفاق نیافتاد .تجهیز با عجله شهرک های صنعتی و عدم توجه به خوشه صنعتی در نکا شاید آفت دیگری برای صنایع کوچک و متوسط ما باشد . شاید اگرالگوریتم و فلوچارت مناسب محیط صنعتی و در تطابق با نیازمندیهای شهر طراحی میگردید امروزه شاهد تعطیلی بعضی از این واحد ها نبودیم وبا این پچ پچ مردم رودرو نمیشدیم که کار آفرینی که درب کارگاه را تعطیل میکند و به تجارت میپردازد و آن دیگری که اصلا کار آفرین نبود و با آفرین آفرین بعضی ها مشکلاتی خاص و ملی ایجاد نمود و این همه سرمایه ملی یکجا به هرز نمیرفت و با کمی تدبیر میتوانستیم مشکلات کوربعضی از جوانان شهر را باز کنیم.
خوشه صنعتی مجموعه ای از بنگاه های تجاری و غیر تجاری متمرکز در یک مکان جغرافیایی در یک منطقه اقتصادی را شامل میگردد که برای تولید یک یا چند محصول نهایی مشابه و مرتبط برای کسب صرفه های اقتصادی بیرونی با یکدیگر ارتباط عمودی و افقی برقرار نموده و و ضمن رقابت با یکدیگر همکاری جمعی و اقدامات مشترکی دارند .با توجه به شکل گیری صنایع بزرگ و کوچک در حوزه جغرافیای منطقه ما برای هماهنگی بین آنها پیش شرط هایی وجود دارد که عبارت اند از :
۱- توافق کلی بر روی اهداف مهم برای بالا بردن کارایی تولید – افزایش درآمد – ایجاد نوآوری و ورود به بازارهای جهانی
۲- تجمیع شرکتها و جمع اوری شبکه ای از شرکتهای کوچک که در زمینه خاص تخصص دارند
۳- وجود مهارتهای لازم یا آموزش مهارتهای لازم
۴- وجود روحیه تجاری
۵- شناخت ویژگیهای صنعت
۶- وجود انجمن های صنفی و اتحادیه های کارگری
۷- وجود تقاضای بالا برای محصول

احیای جنگل و به دنبال آن هدف از تاسیس کارخانه نکا چوب که اساسا با چوب های جنگل های هیرکانی نکا تامین میشد نوید یک خوشه صنعتی را میداد که همزمان که چوب ها از جنگل استخراج میشد ضمن تغیر در طراحی تولید و مهندسی روشها و نوآوری – شرکتی تاسیس میشد برای تولید مبلمان و دکوراسیون آشپزخانه و تولید میز و صندلی و حتی خط کش و مداد و دفتر و فروشگاهی بزرگ در کنار کارخانه این امکان را به خانواده ها میداد تا با جیدترین تکنولوژی روز آشنا شوند و خودشان میتوانستند تغییراتی در طراحی ایجاد نمایند و در این بین شرکتی که باید پارچه های مبلی و روکش مبل و میز را تولید نماید نیز احساس میشد و اتفاقی که هیچ وقت نیافتاد تا باز شاهد در هم شکستگی کارخانه ای بزرگ باشیم و به دنبال آن شرکتی موازی هم تاسیس میشد که باید کار نهال کاری را در جنگل های استخراج شده انجام دهند تا این پروسه تولید و احیا و استخراج بعد از هر ۵۰ سال حول یک دایره یا چرخه ای ادامه یابد اما این نیز هیچ وقت انجام نشد و چیزی که اتفاق افتاد نابودی جنگل – ضرر دهی کارخانه که از چوب های رایگان استفاده میکرد و ورشکستگی شرکت فوق و محقق نشدن برند نکاچوب برای تولید مبل و میز و صندلی را شاهد بودیم . و یا در کنار کارخانه های نسبتا بزرگ شهرک صنعتی اعم از روغن کشی و تولید سس مایونز و ورق های موجدار خوشه های مربوط به این صنایع را پیدا کنیم تا بیش از این شاهد واژگونی سوله های شهرک صنعتی نباشیم .با توجه به تولید گوجه در نکا و یا شلیل و هولو در نکا کارخانه ای هم سو با تولید این محصولات میتوانست بازارکارجدید و ورود تکنولوژی به منطقه را هموار نماید برای مثال کارخانه تولید رب گوجه فرنگی که همه شهروندان نکایی در ان سهیم باشند و یا کارخانه کمپوت و یا آب میوه طبیعی و کنسانتره میتوانست شرکت همگانی در حمایت از خوشه صنعتی را شامل گردد.با ساخت کارخانه سیمان در نکا اشک ها و لبخندهای حل مشکلات بیکاری خیلی زود تبدیل گشت به فرار از گرد و غبار .
با ساخت این کارخانه وورود شرکتهای بزرگ حمل و نقل و حمل بار توسط کامیونهای کشنده و تجاری باری خیلی زود شهر ما را در زمره شهرهای صنعتی جای داد و شرکتی برای تامین و تولید بعضی از لوازم جانبی محصول کارخانه مثل پاکت – صادرات محصول –تولید کیسه – سیلیس وشرکتهای کامپیوتری برای تامین و تجهیز خطوط شبکه و سخت افزار و نرم افزار کارخانه و تامین و نگهداری و رستوران برای سرو غذا هم برای کارگران کارخانه و هم برای رانندگان بیرون و توزیع غذای این بخش و فروش و تعمیر لوازم جانبی کامیون و قطعات تولیدی کارخانه و بیمه خودرو ها و بیمه برای بار و محصول کارخانه همه و همه یک زنجیره تامین منسجم و مرتبط را شامل میشد که ضمن کمک به اقتصاد در شهر نوید یک خوشه بزرگ صنعتی را در کنار این غول تولید سیمان را میداد و صد حیف که بعضی از موارد هیچ وقت در این قائده عملیاتی نشد .و چیزی که امروز با تولید کارخانه تولید سیمان در منطقه بکر کیاسر یک عده کف میزنند و نمیدانند به چه آسان کیاسر را به نکایی دیگر تبدیل خواهند کرد و صد حیف که مردم شهرم از سود آن بی بهره اند و سود آن به جیب عده ای خاص خواهد رفت.
با احترام
مهندس افشین بهادری
کارشناس ارشد مدیریت صنعتی (تولید )- کارشناس ارشد فناوری اطلاعات سازمان تامین اجتماعی و مدرس دانشگاه