دانش آموزان و اينترنت/ به قلم پاشايي از بابل

تاریخ انتشار خبر : ۹۴/۰۵/۲

تصویرکودکان،نوجوانان وجوانانی که باید چند ماه متوالی درخانه باشند وکار مفیدی نداشته باشند جزبیدارماندن تا پاسی ازشب ومتعاقبا خوابیدن تا لنگ ظهر؛کانال عوض کردن های متوالی تلویزیون سروکله زدن باخواهران و برادران،غرق شدن درگوشی های تلفن وتبلت ها باجمع دوستانی مثل خود با چاشنی بطالت،داستان بسیاری ازخانوادها درتابستان است.

فراغت بیشتر و حضور زیاد دانش آموزان درشبکه های اجتماعی
اغلب جوانان ونوجوانان به ویژه دانش آموزان درایام تعطیلات تابستان با مشکل نحوه گذراندن اوقات فراغت روبرو هستند وازطرفی دیگربه دلیل نقش وتاثیربالای فضاهای مجازی وشبکه های اجتماعی در زندگی آحاد جامعه،این فضاها به اشتباه جای زمان فراغت واستراحت جوانان راگرفته و این امرهم تهدید وهم فرصتی بزرگ برای محسوب می شود. میزان حضوردانش آموزان درفضای مجازی وپرسه زدن آنها درشبکه های اجتماعی؛ یکی ازموضوعاتی است که می توان آن را به لیست دغدغه های والدین اضافه کرد.چرا که کمترمادری را می توان سراغ داشت که ازوقت تلف کردن های فراوان فرزندش درفضای مجازی شکایت نداشته باشد،موضوعی که شاید بتوان نام اعتیاد اینترنتی راهم برآن گذاشت.آسیب جدی که باید بیش ازگذشته مورد توجه باشد، نفوذ شبکه های اجتماعی مانند فیسبوک،وایبر، واتس آپ، لاین دربین دانش آموزان است. به نظرمی رسد نمودارسنی استفاده کنندگان ازشبکه های اجتماعی رنگارنگ با کاهش مواجه شده وسن کاربران این شبکه ها را کمترازگذشته نشان میدهد تا جایی که دربین کاربران اینترنتی شبکه های مجازی،شاهد حضوربی حد وحساب دانش آموزان هستیم. استقبال کمرنگ دانش آموزان از ورزش نکته ای را گوشزد میکند که می توان ازآن برای مقابله با آسیب های شبکه های اجتماعی یا کاهش استفاده دانش آموزان ازاین فضا استفاده کرد.
گذران اوقات فراغت درشبکه های مجازی واینترنت یک چالش جدی تربیتی
مرتضی اسپنانی، رییس اداره مشاوره تربیتی آموزش و پرورش کل استان درخصوص گذران اوقات فراغت درشبکه های مجازی واینترنت که یک چالش جدی تربیتی است،اظهار داشت: اوقات فراغت دربرابراشتغال و درگیرهای روزمره است که سبب خستگی هم می شود.اوقات فراغت می تواند پربارترین وشورانگیزترین لحظات و برعکس ملال انگیزترین وبی ثمرترین وحتی مفسده انگیزترین دقایق باشد، لذا باعنایت به اینکه ساختارجمعیتی جامعه ما نشان می دهد که کشورما ازجوان ترین کشورهای دنیاست، براین اساس قشرعظیم جوان ونوجوان نیازمند عنایت وتوجه جدی درزمینه برنامه ریزی برای گذران اوقات فراغتشان هستند.اوقات فراغت کارکردهای زیادی را دربردارد ازجمله: فرصتی برای شکوفایی استعدادها وکسب توانمندی های لازم زندگی آینده، فرصتی جهت تجدید قوا، پرورش قوه خلاقیت وابتکارهمچنین مهارت آموزی، فرصتی جهت اصلاح رفتار،رشد وتعالی شخصیت انسانی، فرصتی جهت اشاعه فرهنگ عمومی، دینی وملی وبراین اساس نیاز است که مسوولان جامعه و خانواده ها؛ نوجوانان وجوانان را درخصوص گذاران اوقات فراغتشان هدایت و راهنمایی کنند وبا برنامه ریزی صحیح آنها را از ورود بی رویه واستفاده نامطلوب فضای مجازی وشبکه های اجتماعی که تاثیرات مخربی را برهویت انسانی آنها خواهد داشت پیشگیری کنند.اسپنانی درادامه بحث تصریح کرد: امروزه تحقیقات نشان داده است که بیش از”۴۴″ درصد جوانان ونوجوانان اوقات فراغت خود را با ورود به فضای مجازی واستفاده ازاینترنت، “۳۵” درصد با بازی های رایانه ای وگوش دادن به موسیقی و کمتراز “۱۷” درصدشان با استفاده ازتلویزیون وبرنامه های آن اوقات فراغتشان را سپری می کنند.ورود بی رویه وگذاران اوقات فراغت دانش آموزان درفضای مجازی واینترنت به دلیل اینکه استفاده صحیح ازشبکه های اجتماعی و ورود به فضای مجازی درجامعه ما به درستی تبیین وفرهنگ سازی نشده است واغلب خانواده ها هم به دلیل ساختارسنتی چندان با این گونه فضا ها آشنایی ندارند،یک چالش جدی تربیتی است، هرچند که فرصتی جهت آموزش وتحقیق نیزاست،اما امروز اکثرجوانان ونوجوانان به دلیل عدم آشنایی به استفاده صحیح ازفضای مجازی وشبکه های اجتماعی استفاده مفیدی ازاین فضا ها را ندارند.
آسیب ها و جرایم فضای آنلاین
رییس اداره مشاوره تربیتی آموزش و پرورش استان یادآورشد: دانش آموزان اطلاعی ازسایت های مفید ویا سایت هایی را که نباید بدان ورود یابند،کسب نکرده اند وچه بسا این عدم اطلاعات درست استفاده ازفضای مجازی باعث شده است که فرزندان جامعه ازمولفه های دینی،تربیتی وفرهنگی دور شوند وهویتشان دچارتردید وآسیب شود.لذا توجه جدی مسوولان امردرخصوص ایجاد فرهنگ سازی صحیح ورود به فضای مجازی برای آحاد جامعه درشرایط ایمن لازم است تا از دغدغه والدین دراین خصوص کاسته شود.دراین زمینه با عنایت به اینکه داشتن روابط اجتماعی به صورت حضوری تاثیرشگرفی را در رشد وشخصیت سالم ومتعالی انسان ها دارد،یکی از فاکتورهای سلامت روان انسان ها وجامعه، وجود روابط موثراجتماعی با دیگران است و استفاده افراطی ارتباط مجازی سلامت روان انسان ها را تهدید می کند. وی خاطرنشان کرد: درفضای مجازی چهارحوزه آسیب وجود دارد که بیشترین جرایم و تخلفات وسواستفاده ها درراستای این چهارحوزه انجام می شود.
– حوزه خشونت که ازطریق بازی های رایانه ای، روان فرزندان را تهدید می کند.
– حوزه فحشا وفساد که بی عفتی وبی بند باری را ترویج می کند .
– حوزه اعتیاد و گرایش به سوءمصرف مواد مخدر وداروهای روان گردان وحتی اعتیاد ورود به فضای مجازی است.
– حوزه کلاهبرداری که دراستفاده فضای مجازی باید مراقب این حوزه ها باشند.
ورود افراطی به فضای مجازی باعث کاهش روابط اجتماعی و ایجاد افسردگی درجوانان ونوجوانان خواهد شد و ازسوی دیگرموجب بروزمشکلات در روابط اعضای خانواده ازجمله ایجاد تنش، مشاجره و درگیری شده که باعث ایجاد بی حرمتی وکاهش اعتماد به بزرگ تر ها به ویژه والدین خواهد شد.چنین مسائلی روان نوجوانان وجوانان را به هم ریخته و باعث افزایش ارتباطات مجازی بدون توجه به مسائل امنیتی می شود که زمینه سوء استفاده ازنوجوان وجوان و انحرافات دیگر او را فراهم می آورد، بدان دلیل که درفضای آنلاین هرفردی غریبه است واین امکان وجود دارد که فردی با سن بالا خود را دوست کودک قرارداده وآسیب هایی را ایجاد کند.لذا توصیه می شود ارتباطات وگفت گوهای حضوری اعضای خانواده درفضای خانواده بیشترشده و گفتمان های خانوادگی تشکیل شود،همچنین روابط با اطرافیان واقوام افزایش یابد وجلساتی ویژه به دور ازموبایل و تکنولوژی درفضای خانوادگی تشکیل شده، تا ارتباطات حضوری و صمیمیت های خانوادگی گسترش یابد.
دوری دانش آموزان و کاهش آسیب ها ( ارائه راهکار)
اسپنانی، رییس اداره مشاوره تربیتی آموزش و پرورش کل استان پیرامون کاهش این معضل و دوری دانش آموزان از استفاده افراطی ازفضای مجازی و شبکه های اجتماعی درتوصیه والدین اظهار داشت:
– اولین توصیه گسترش روابط اجتماعی وتقویت این روابط با شیوه های مختلف ( بر گزاری جلسات، حل مسائل بدون وجود موبایل،خاموشی موبایل درمهمانی ها و صحبت رودرو و حضوری و….) است.
– توصیه دیگر آموزش های لازم به خانواده و جوانان به خصوص آشنایی بیشتر والدین به این فضاها وکنار گذاشتن ارتباطات سنتی، راهنمایی و صحبت با فرزندان درخصوص استفاده بهینه ازشبکه ها مجازی و برقراری ارتباط محکم و استواروصمیمی با فرزندان
– تقویت باورهای دینی واعتقادی خود دربین خانواده،با پررنگ شدن این باورها بچه ها کمتردرمعرض آسیب های فضای اینترنت قرارمی گیرند.
– قراردادان رایانه خانوادگی درمحلی که برای همه قابل مشاهده ودردسترس باشد.
– یک ساعت مختص اینترنت و بازی های رایانه ای برای کودکان درطول شبانه روز است که والدین خودشان بازی های رایانه ای را برای کودکان انتخاب کنند.– بازی های رایانه خشن عاملی مهم درافزایش میزان خشونت کودکان است تا جایی که امکان دارد از انتخاب این بازی ها پیشگیری کرده وانتخاب برنامه ها متناسب با سن و مورد علاقه فرزندان باشد.
– پر کردن اوقات فراغت فرزندان با ورزش، مهارت آموزی و …. و دوری از ایجاد فرصت بیکاری برای آنان، دراین صورت دانش آموزان تا پایان تحصیلات عمومی حداقل سه مهارت شغلی رامی آموزند و همین امرموجب شده تا درآینده بیکار نشوند.
– سرمایه گذاری برای اشتغال کودکان درآینده که لازمه تحققق این امرکسب مهارت ها در زمان اوقات فراغت است.
– آموزش آسیب ها وتهدید های فضای مجازی به فرزندان برای کمک به استفاده ایمن از اینترنت است تا آنها اطلاعات شخصی خود وخانواده را دراختیاردیگران قرارندهند.
– شناخت والدین ازعلایم اینترنتی مثل کاهش روابط اجتماعی،عصبانیت و پرخاشگری در زمان قطع اتصال به اینترنت، افت تحصیلی، اختلال درخواب، رفتن به سراغ اینترنت درمواقع تنهایی،عدم تمایل به بیرون رفتن ازخانه مشکلات وناراحتی های جسمانی و عضلانی و … است که به بچه ها بیاموزند که اگربا مشکلی درفضای مجازی رو به رو شدند با آنها درمیان گذاشته وبه هیچ عنوان مشکلات را با دوستان آنلاین خود که غریبه اند مطرح نکنند.
– غنی سازی برنامه های فراغت دانش آموزان متناسب با شرایط سنی شان که دراین خصوص برنامه ریزی آموزش وپرورش را می طلبد که تا با مهیا کردن برنامه های اوقات فراغت متناسب با شرایط سنی، دانش آموزان شور و شوق درآن برنامه حضوریابند ونسبت به دورهم بودن وبالا بردن مشارکت های اجتماعی آنها ازحضورشان درفضاهای مجازی کاسته شود.
دوران بلوغ درمعرض آسیب های بیشتر
وقت گذرانی بدون کنترل دانش آموزان درفضای مجازی منجربه ایجاد هویت کاذب و زودگذربرای آنها می شود.متاسفانه درسال های گذشته دانش آموزان ازفضای مجازی استفاده بی رویه می کنند وهمین موضوع منجر به انزوای دانش آموزان شده است.این هویت کاذب و زودگذر تصویری غیرواقعی برای افراد ایجاد می کند ومنجربه این میشود که افراد درتلاش و تکاپو برای حضوربیشتر در شبکه های اجتماعی شوند؛ چرا که درفضای مجازی بیش ازآنکه هویت برای فرد مطرح باشد، دانش آموزسعی در ارائه افکار وعلایق واندیشه های خود دارد که این خود بسیارخطرناک است.اما آنچه درباره گرایش به شبکه های اجتماعی دربین جوانان ونوجوانان وبه ویژه دانش آموزان مهم به نظر میرسد این است که این قشر از جامعه به دلیل شرایط سنی که دارند از آسیب پذیری بسیار بالاتری برخوردارند وافرادی که دوران بلوغ را طی می کنند بیشتر ازهرگروه دیگری درمعرض آسیب هستند.راه اندازی شبکه های اجتماعی همچون وایبر،لاین واتس آپ منجربه این شده که خانواده ها ازهم دور شوند حتی ممکن است خانواده ها به صورت صوری و ظاهری دورهم جمع شوند،اما درهمان جمع نیزافراد خانواده هرکدام توجهشان به گوشی یا تبلت هایشان هستند.
لزوم آگاهی کاربران به حدود و حریم خصوصی
رییس پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات فرماندهی انتظامی با اشاره به اینکه فضای مجازی جزو جدایی ناپذیر زندگی اشخاص است،گفت: فضای مجازی و رایانه امروز در زندگی ما انسان هاست وکودکان هم دراین فضای مجازی بازی می کنند.دانش آموزان و دانشجویان و… به نوعی دراین فضا هستند وبه هرحال این محیط جزو جدایی ناپذیر از زندگی اشخاص است، لکن نکته مهم نحوه استفاده صحیح واصولی ازاین فضاست.فضای مجازی به صورت شبکه های اجتماعی، امروز به صورت یک تکنولوژی مدرن دراختیار قرارگرفته است، لازمه استفاده ازاین تکنولوژی مدرن، داشتن فرهنگ استفاده از آن است و فقدان این فرهنگ آسیب های بسیاری را برجای می گذارد.سرهنگ مرتضوی متذکر شد: یکی ازمشکلات برخی ازکاربران ضعف اخلاق است.استفاده کنندگان این شبکه ها جوانان هستند و والدین این وسایل را برای فرزندان تهیه کرده،لکن لازم است که قبل ازتهیه این ابزارها عنصراساسی اخلاق را به فرزندان بیاموزند وبا آموزش به آنها تفهیم کنند که نباید وارد حریم خصوصی دیگران شوند.