روزه خواري در ملاعام،زیر پا گذاشتن حق شهروندي/سيدياسر اصغري

تاریخ انتشار خبر : ۹۴/۰۴/۱۸

تفصیل بعضی از احکام الهی که به طور کلی در قرآن آمده،مثل بعضی از واجبات چون روزه، به عهده سنت و
روایات نهاده شده است. به همین جهت در احادیث صادره از معصومین سلام الله علیهم اجمعین هشدارهاي
شدیدي نسبت به افرادي که اقدام به هتک حرمت واجبات الهی هم چون روزه خواري می کنند، داده شده و
حتی در یکی از موارد مولاي متقیان(ع) فردي را که به طور علنی روزه خواري کرده بود، به شلاق محکوم
کرد. در ادامه به چند حدیث کوتاه در مورد حکم افرادي که به روزه خواري اقدام می کنند، اشاره می کنیم:
۱. روزه خوار از ایمان خارج می شود. امام صادق(ع) فرمود: “منْ أَفْطَرَ یوماً منْ شَهرِ رمضَانَ متَعمداً خَرَج منَ
الْإِیمانِ”یعنی:هر کس یک روز از ماه رمضان روزه خوارى کند ازایمان خارج شده است.
۲.تازیانه براي روزه خواري: امام باقر سلام الله علیه نقل کرد: “أنّ علیا(ع) اتی برجل مفطر فی شهر رمضان نهارا
من غیر علّۀ فضربه تسعۀ و ثلاثین سوطا حقّ شهر رمضان حیث أفطر فیه” مردى را نزد على امام علی(ع) آوردند
که در روز ماه رمضان بدون عذر افطار کرده بود،حضرت به جهت حقّ ماه رمضان که این شخص در آن افطار
کرده بود، سی و نه شلّاق به او زد.
۳. کفاره و جریمه روز خوار امام صادق(ع) در مورد مردي که به طور عمد در ماه رمضان یک روز را بدون
عذر روزه خواري کرده بود، فرمود: یُعْتِقُ نَسَمَهً أَوْ یَصُومُ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ أَوْ یُطْعِمُ سِتِّینَ مِسْکِیناً”(۱) این شخص باید یا بنده ای را آزاد کند یا دو ماه پی در پی روزه بگیرد و یا شصت فقیر و مسکین را اطعام کند. البته این حکم در بعضی از اوقات باید جمع شود یعنی در بعضی از موارد یک شخص باید هر سه مورد را با هم انجام دهد که توضیح آن در رساله های عملیه و نیز استفتاءات موجود است.

منابع ۱. مجلسی محمد باقر، بحار الأنوار الجامعۀ لدرر أخبار الأئمۀ الأطهار، تهران، انتشارات اسلامیه، چاپ
۲. انصاري محلاتی محمد رضا و صابري یزدي علی رضا، ترجمه الحکم الزاهرة، . مکرر، بی تا ج ۶۶ ، ص ۱۹۷
. قم، انتشارات مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامى، سال ۱۳۷۵ ه ش، چاپ دوم، ص ۳۱۱
روزه خواران مجرمان خاص ماه رمضان!
هرچندماه رمضان ماهی است که در آن به قول اکثر رسانه هاي جمعی ومسئولین امر، آمار جرایم کاهش می
یابد و این مهم را می توان از برکات معنوي این ماه دانست اما نباید غافل ماند که ارتکاب جرم روزه خواري
که می توان گفت تنها مختص ماه مبارك رمضان می باشد ، موجب جریحه دار کردن عفت عمومی خواهد
شد.
٢اگر ماه رمضان را نمادي از هویت دینی جامعه بدانیم، روزه خواري در ملاعام این هویت را خدشه دار خواهد
کرد.
حتی اگر نخواهیم بحث روزه خواري و تظاهر به روزه خواري را از ابعاد معنوي آن بررسی کنیم، باز هم این
عمل نوعی هنجارشکنی محسوب و نافرمانی مدنی محسوب می شود و هیچ فرقی با سایر اعمال، که بسیاري از
آنها حتی جرم هم نیستند مانند ریختن زباله در خیابان، ندارد.
روزه خواري در قانون
در قانون مجازات اسلامی به صراحت در رابطه با جرم روزه خواري صحبت نشده است، اما در ماده ۶۳۸ این
قانون آمده است که تظاهر به هر عمل حرامی در انظار عمومی، جرم است و دادگاه ها نیز براساس این ماده
قانونی، حکم افراد مرتکب را صادر می کنند.
بنا به نظر حقوقدانان عناصر مادي تشکیل دهنده این جرم عبارتند از: انجام عمل حرام، انجام علنی و در انظار
عمومی و معابر، تظاهر به انجام عمل حرام و عمل حرام.
آیا استعمال دخانیات روزه خواري است؟
استعمال دخانیات طبق فتواي اکثریت علما – بنا به احتیاط واجب- روزه را باطل می کند.
بنا بر احتیاط واجب جایز نیست در حال روزه سیگار کشیده » : نظر مقام معظم رهبري در این باره چنین است
به همین دلیل سیگار کشیدن عمل حرام بوده و اگر فردي در کوچه و خیابان قبل از اذان مغرب، انواع « شود
دخانیات استعمال کند، جرم مشهود محسوب و مطابق با قانون، مأمورین موظف اند با وي برخورد کنند.
نیز مصرف دخانیات در ،« قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات » هر چند که بر اساس تبصره یک ماده ۱۳
اماکن عمومی یا وسایل نقلیه عمومی جرم بوده و مجازاتی معادل پنجاه تا صد هزار ریال جزاي نقدي دارد.
آیا روزه خواري در خودرو جرم است؟
انجام فعل حرام در معابر و انظار عمومی جرم تلقی می شود. حتی اگر خودرو حریم خصوصی تلقی شود باز هم
تظاهر به روزه خواري (خوردن، آشامیدن، استعمال دخانیات و…) در خودرو شامل این حکم می شود چرا که
در حقیقت خودرو را تحت شمول این حکم درآورده « در انظار عمومی و معابر » قانونگذار با آوردن عبارت
است.در این گونه موارد ضابطان قضایی می توانند با مرتکبین این جرم برخورد کنند.
روزه خواري فرد غیرمسلمان ایرانی
روزه خواري و در اصل خوردن روزه براي کسی که بر او روزه گرفتن واجب باشد، حرام است. کسی که بر او
این عمل واجب نیست جرم روزه خواري هم براي او مطرح نیست.
٣
اما فرد غیر مسلمان نمی تواند در ملاءعام تظاهر به روزه خواري کند. با صراحت ماده ۳ قانون مجازات اسلامی
قوانین جزایی درباره ي کلیه کسانی که در قلمرو حاکمیت زمینی، دریایی و هوایی جمهوري » که بیان می کند
ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی مشمول افراد غیر مسلمان هم « اسلامی ایران مرتکب جرم شوند اعمال می شود
می شود و این افراد مجاز به روزه خواري در ملاءعام نیستند.
مجازات روزه خواري علنی
در کشور ما نیز طبق موازین شرعی و قانونی با کسانی که در ملاء عام مبادرت به روزه خواري و استعمال
دخانیات کنند برخورد می گردد .
هرکس علناً در انظار و اماکن عمومی و » : ۱۴۱ ) بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی که می گوید ) ماده ۶۳۸
معابر ، تظاهر به عمل حرامی نماید، علاوه بر کیفر عمل به حبس از ۱۰ روز تا ۲ ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم
می گردد و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل داراي کیفر نمی باشد ولی عفت عمومی را
« جریحه دار نماید، فقط به حبس از ۱۰ روز تا ۲ ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد
به معنی آشکارا عمل کردن و آشکار نمودن ، خودنمایی نمودن و وانمود « تظاهر » طبق تعریف علماي علم لغت
نیز به معناي آشکارا انجام دادن فعل یا ترك فعل می باشد. « علناً » کردن به داشتن صفت یا حالتی می باشد و لغت
از نظر حقوقی هم هرگاه ارتکاب عملی در منظر عمومی صورت گیرد، خواه کسی ببیند، خواه هیچ کس نبیند و
یا در اماکن عمومی و یا اماکن مهیا براي پذیرش عموم باشد، آن را علنی گویند.
از آنجا که قانون، براي زندگی بهتر وضع شده، اهمیت به آن هم اوضاع را بهتر خواهد کرد. از آنجا که روزه
خواري در ملا عام جرم مشهود است و در قانون براي مقابله با آن مجازات در نظر گرفته شده، مقامات انتظامی
موظف به برخورد با آن هستند.حتی اگر روزه خواري در ملاعام جرم نبود و تعزیر نداشت، باز هم با توجه به
کارکردهاي روزه و تخریبی که روزه داري در ملا عام از نظر اجتماعی به بار می آورد، توجه به آن اهمیت ویژه
اي داشت چرا که روزه خواري به غیر از جرم، زیر پا گذاشتن حق دیگران و نفی حقوق شهروندي است.
عده اي از فقها از جمله امام خمینی(ره) گفته اند:
“کسی که ضروري دین را یعنی چیزي را که مسلمانان جزء دین اسلام می دانند، منکر شود، چنانچه بداند آن
چیز، ضروري دین است و انکار آن چیز برگردد به انکار خدا یا توحید یا نبوت، نجس می باشد و اگر نداند،
( احتیاطاً باید از او اجتناب کرد، گرچه لازم نیست”. (نک : توضیح المسائل مراجع، ج ۱، ص ۸۴
زیر پا گذاشتن حدود و مقررات، فرزند شوم هرج و مرج را در جامعه به بار می آورد. پس به حکم عقل می
بایست اهرم هایی بازدارنده و مجازاتهایی پیش گیرنده براي متخلفان وضع گردد که دیگر کسی فکر سر پیچی
از قانون در سر نپروراند و در نتیجه میل عمومی به هنجار شکنی از میان برود.
۴
شاید بگویید این قوانین تنها براي دینداران و کسانی که آیین نامه آیین اسلام را امضاء کرده اند لازم الاجراست
اما کسانی که هیچ تعهدي در قابل این دین ندارند مجازند تا برخی رفتارهاي بر خلاف شئونات اسلامی را
مرتکب شوند.
بد نیست توجه تان را به ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی جلب کنم که می گوید:
“هر کس علنا در انظار عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید علاوه بر کیفر عمل به حبس از ده روز تا دو
ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می گردد”.
ماه رمضان که از گرد راه می رسد عطر خوش بندگی و معنویت فضاي عمومی جامعه را می
آکند. اما حیف که همیشه (و در سالیان اخیر بیشتر) عده اي هستند که با روزه خواري در ملا
عام و انظار دیگران، خواسته یا ناخواسته حرمت و قداست این حریم معنوي را می شکنند
این مساله جزو متن قانون است که اگر روزه خواري به عنوان یک عمل حرام جنبه علنی به خود بگیرد، براي آن
مجازات تعیین می شود.درست است که روزه خواري به طور مطلق جرم نیست و از نظر دینی یک فعل حرام
است که تنها از منظر فقهی و اخلاقی مورد نکوهش است، منتها اگر این عمل حرام جنبه علنی به خود گیرد،
آنوقت جامعه در قالب حقوق جزا می تواند در قبال آن واکنش نشان دهد.طبق قانون، در جامعه اسلامی کسی
که عمل روزه خواري را انجام می دهد یکی از ارزش هاي مسلمانان را نادیده گرفته و عفت و اخلاق عمومی را
جریحه دار کرده که مستوجب تعزیر است.
بنابراین حداکثر مجازات روزه خواري در ملاعام، ۷۴ ضربه شلاق است و دیگر مجازات روزه خواري، ۱۰ روز تا
۲ ماه زندان است اما به علت این که مجازات روزه خواري جنبه بازدارندگی بیشتري به خود بگیرد، معمولا
شلاق تعیین می شود.
بنابراین روزه خواري در معابر و اماکن عمومی از نظر شرعی حرام و از نظر قانونی از مصادیق جرایم مشهود و
قابل تعقیب است.روزه خواري نباید به شکل یک رفتار اجتماعی جلوه کند چرا که در این صورت حقوق
کثیري از شهروندان(روزه داران) نادیده گرفته می شود و این یعنی سقوط اخلاق شهروندي.
مبطلات روزه :نُه چیز روزه را باطل می کند:

تهیه از :سیدیاسر اصغري قلعه سري -کارشناس ارشد حقوق خصوصی