هشدار همگانی، محیط زیست، شیب تند نابودی!/به قلم مهندس قلي پور

تاریخ انتشار خبر : ۹۴/۰۳/۲۱

سازمان ملل متحد ۱۵ خرداد ماه در سال را روز جهانی محیط زیست نامیده است. در کشور ما علاوه بر آن از ۱۵ لغایت ۲۱ خرداد ماه بنام هفته محیط زیست نامگذاری شده است. هدف از نامگذاری این روز در جهان و این هفته در ایران، آگاه و حساس کردن مردم و دولتها به اوضاع نابسامان محیط زیست است که با تخریب فزاینده این تنها زیستگاه انسان در جهانی که ما می شناسیم، روند رو به تزاید آلودگی ها و بی توجهی روزافزون مردم و دولت ها و صنایع و فعالان اقتصادی و خانواده ها و … روبروست.
– در بعد جهانی آمارهای نگران کننده و تکان دهنده ای وجود دارد که حکم بیدار باش برای مردم جهان و مسئولین کشورها در ابعاد ملی و منطقه ای است. در سال میلادی جاری – طی ۶ ماه گذشته تاکنون- بالغ بر ۲.۲۴۰.۰۰۰ هکتار از جنگلهای جهان از بین رفت، بالغ بر ۳.۰۱۷.۰۰۰ هکتار از اراضی زراعی جهان دچار فرسایش خاک گردید، بالغ بر ۵.۱۷۲.۰۰۰ هکتار به کویرهای جهان اضافه شد و بالغ بر ۴.۲۲۰.۰۰۰ تن مواد شمیایی آلاینده صنعتی در آب، هوا و خاکهای جهان رها شده است. تاسف بار اینکه بالغ بر ۱۵.۵۳۴.۰۰۰.۰۰۰ تن دی اکسید کربن ناشی از صنایع، دود اتومبیلها، آتش سوزی جنگلها و مزارع، دخانیات و …. به اتمسفر زمین متصاعد گردیده است.
– در بعد ملی به اذعان مسئولین سابق و لاحق محیط زیست کشور شکار بی رويه حیات وحش، ۹۱ درصد از مناطق تحت حفاظت ما را تهديد می کند، ۸۲ درصد از مناطق حفاظت شده کشور با چرای بی رويه، ۷۹ درصد با تبديل اراضی و بوته کنی و ۵۵ درصد با قطع اشجار روبرو هستند. در بيش از نيمی از مناطق حفاظت شده عمليات جاده سازی انجام شده است. به علت فرسايش شديد خاک، حوزه های آبخيز سدهای کشور دارای ۲۵۰ ميليون متر مکعب رسوب دهی در سال است و در بخش کشاورزی، هر سال بيش از ۲ ميليارد متر مکعب خاک حاصلخيز در اثر فرسايش خاک شسته شده و موجب از بين رفتن هزاران هکتار زمين و کاهش توليد محصول می شود. سالانه وسعتی بالغ بر ۴۰۰ هزار هکتار از اراضی حاصلخيز کشور دستخوش فرسايش می شود و اين ميزان فرسايش سالانه يک درصد حجم مخازن سدهای موجود کشور را کاهش می دهد.
– ریاست سازمان حفاظت محیط زیست دولت دهم در سال ۸۹ می گوید ایران یکی از ده کشور اصلی تخریب کننده محیط زیست در جهان است. طبق آماری دیگر ايران از نظر تخريب جنگل جزو ۶ كشور اول دنياست. در بيابان‌زايي ناشی از عامل انساني نخستين كشور است. از نظر فرسايش خاك دومين كشور دنیا هستیم. در نابودي حيات‌وحش نيز جمهوری اسلامی مقام اول دنيا شناخته شده است. عدم توجه به حفاظت محيط‌ زيست در ایران به جايي رسيده كه بايد گفت متاسفانه ايران از نظر شاخص‌هاي پايداري محيط‌زيست با كسب رتبه ۱۳۲ در بين ۱۴۶ كشور دنيا، در انتهاي جدول جهاني قرار گرفته است. منبع : روزنامه همشهری در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۳۸۸
– سال ۸۹ در ایران بدترین سال محیط زیست خود را تجربه کرده است. در این سال بیش از دویست هزار هکتار از محدوده طبیعی دریاچه ارومیه به نمکزار تبدیل شد؛ دریاچه پریشان با عنوان بزرگترین دریاچه آب شیرین داخلی کشور، کاملاً خشک شد و بسیاری دیگر از تالاب ها و دریاچه های دیگر کشور هم با بدترین وضعیت خود مواجه شدند که از آن میان، باید به تالاب بختگان، انزلی، گاوخونی، میقان، طشک، کم جان، هامون، مهارلو، میانکاله، گندمان، شادگان، هورالهویزه، هورالعظیم و … اشاره کرد.
– وضعیت بیشتر رودخانه های دایمی کشور ناگوار است که از آن جمله باید به کاهش شدید آب رودخانه کارون ـ که زمانی پرآب ترین رود ایران بود ـ اشاره شود؛ وضعیتی که سبب شده تا نزدیک یک میلیون نفر از نخل های پایاب این رودخانه در خرمشهر و اروندکنار در اثر شوری و خیز معکوس آب از خلیج فارس تلف شوند. همین گونه خشک شدن رودخانه زاینده رود به عنوان تنها شریان حیاتی مرکز ایران به آمار اضافه کرد.
– از سوی دیگر، معضل آلودگی هوا امروز به یک تهدید جدی در شهرهای بزرگ تبدیل شده و هر ساله، مرگ پنهان بسیاری از شهروندان را موجب شده است. به گونه ای که امروز آلودگی ناشی از گرد و غبار، ترافیک سنگین، شبکه حمل و نقل ناکارآمد، قدیمی و فرسوده با وجود خودروهای قدیمی گازوئیل ‌سوز در شبکه حمل و نقل بار و حتی عمومی و استفاده بی رویه از خودروهای شخصی، وجود کارخانه‌ها و صنایع آلاینده در حوالی شهرهای بزرگ، از جمله علل اصلی افزایش آلاینده ها در هوای کلان شهرها به شمار می آید.
– روند انقراض برخی گونه ها همچون قوچ ایرانی در مناطق خوش ییلاق کاملا مشهود است.
– بینش و نگرش غیر زیست محیطی وزارتخانه های عمرانی و صنعتی با نگاه صرف عمرانی و حتی گاه ضد محیط زیستی خود بدون درک ارزش اکولوژیک در سالیان اخیر، بر شتاب تخریب طبیعت افزوده است. ضعف اعتقاد برخی از مسئولان و صاحب منصبان به موضوع محیط زیست و عدم پرداخت جدی مزید بر علت شده است.
– کارشناسان بر این باورند در بیشتر مناطق حفاظت شده محیط بانان تجهیزات لازم برخورد با شکارچیان غیر مجاز را ندارند؛ بنابراین، برای مقابله با آنان همواره با مشکلات عدیده ای روبه رو هستند و این امر حتی انگیزه آنان را برای مقابله با شکارچیان تحت تاثیر قرار داده است. بیشترین کمبود در رده محیط بانی است. سرانه هر محیط بان در کشور های دیگر ۳ هزار هکتار اما در کشور ما در ۷ تا ۸ هزار هکتار یک نفر محیط بان وجود دارد و در واقع نیروی انسانی محیط بانی یک سوم استانداردهای جهانی است. روزنامه خراسان – چهارشنبه ۹ تير۸۹
– همه باید بدانیم و میدانیم که ما تنها یک کره قابل زیست بنام زمین داریم که همه شرایط زیست برای انسان در آن فراهم است. با افزایش جمعیت جهان و رسیدن آن به ۷.۳۲۰.۰۰۰.۰۰۰ نفر و با عنایت به روند روبه رشد آن در می یابیم که سهم هر فرد از امکانات طبیعی لحظه به لحظه در حال کاهش است. میزان جمعیت جهان در ۳۵ سال گذشته دو برابر شده است و مفهوم آن اینست که هر سی و پنج سال سهم هر یک از آحاد مردم جهان از منابع طبیعی نصف گردیده است( مشروط به اینکه نرخ رشد ثابت باشد). اگر ما به يک خرد جمعی مبنی بر نگرش علمی و راهبردی به محیط زیست برسيم بعنوان سرمایه ای که متعلق به نسل حال و آينده است، آنگاه نحوه عملکردمان را طوری سازماندهی می کنيم که منابع حياتی جامعه از بين نرود و کاری انجام ندهيم که به سلامت خود، جامعه و نسل آينده آسيب برسد. این یک مسئولیت همگانی است و از عهده تنها دولت بر نمی آید. چاره کار آن است که این امر باید بعنوان یک نهضت فراگیر حفظ و احیای محیط زیست تعریف گردد و همه ارکان جامعه را در برگیرد.
احمد رضا قلي پور مدرس دانشگاه در مديريت و كار آفريني