فاطمیه بایدها و نبایدها / به قلم مطهری فر

تاریخ انتشار خبر : ۹۳/۱۲/۹

علی علیه السلام فرمود: خداوند برای ما، شیعیان و پیروانی برگزیده است که ما را یاری می کنند، با خوشحالی ما خوشحال می شوند و در اندوه و غم ما، محزون می گردند.

به نام خدای مهربان
عرض ادب و احترام حضور آقایان و خانم های بازدیدکننده از پایگاه خبری نیوزنکا.
سلام علیکم؛
زندانی کردن «نور» در حصار شب، شیوه کهن ستمگران حاکم، در برخورد و مقابله با «حق» بوده است.خط فکری و سیاسی امامان شیعه، از همین رو همواره از سوی قدرت ها، مورد تضییق و محدویت و انزوای تحمیلی قرار گرفته بود.
طبیعی است که در چنان شرایط، نوشتن و گفتن و سرودن و نشر تفکر و راه و خط آنان، از اسلوب های مؤثر شیعه به حساب می آمد و پیروان حق، با زبان و قلم و شعر و مرثیه و اشک و عزاداری، در «احیاء امر ائمه» و زنده نگهداشتن حماسه ها و بیان فضایل شان تلاش می کردند.
قال علی علیه السلام:
ان الله…اختار لنا شیعه ینصروننا و یفرحون بفرحنا و یحزنون لحزننا.
علی علیه السلام فرمود: خداوند برای ما، شیعیان و پیروانی برگزیده است که ما را یاری می کنند، با خوشحالی ما خوشحال می شوند و در اندوه و غم ما، محزون می گردند.غرر الحکم، ج ۱، ص .۲۳۵
حال شما خواننده گرامی کافیست سیری در تاریخ شیعه کنید تا بوضوح دریابید چگونه شیعه از رهگذر اقامه عزای اهل بیت و تکریم شان در موالید آنان توانسته مکتب حقه تشییع را در طول تاریخ محافظت کند و معارف اهل بیت را در سخت ترین و دشوارترین روزگاران، اکنون بدست ما برساند و غبار را از چهره دین مبین اسلام بزداید.
اما آیا امری به این مهمی که آن چنان ثمرات حیاتی بدنبال داشته، هدفمند و ضابطه مند بوده یا اینکه رها شده وبدون آیین و آداب مشخص است؟
برای پاسخ به این پرسش بیان امام صادق شیواترین بیان هاست که فرمود:
قال الصادق علیه السلام:
لما مات ابراهیم بن رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم حملت عین رسول الله بالدموع ثم قال النبی صلی الله علیه و آله و سلم: تدمع العین و یحزن القلب و لا نقول ما یسخط الرب و انا بک یا ابراهیم لمحزونون.
امام صادق علیه السلام فرمود: چون ابراهیم پسر رسول خدا از دنیا رفت، چشم پیامبر پر از اشک شد.سپس پیامبر فرمود: چشم، اشکبار می شود و دل غمگین می گردد، ولی چیزی نمی گوییم که خدا را به خشم آورد، و ما در سوگ تو ای ابراهیم اندوهناکیم.بحار الانوار، ج ۲۲، ص .۱۵۷
پس روشن شد که نباید در غم و اندوه چیزی بگوییم که خدا را به خشم آورد. و این مطلب دست رد بر کسانیست که می گویند هدف وسیله را توجیه میکند و از هر ابزاری برای امر عزاداری استفاده میکنند.
یادم هست در محرم گذشته در یکی از هیئات متاسفانه مداح از ریتم آهنگی معروف به ( تی پرچم بالا ) در عزای اشرف مخلوقات عالم استفاده می کرد و جالب اینکه در کمال وقاحت و بی شرمی برای پی گویی هم از عبارت ( آقا تی پرچم بالا ) استفاده می نمود. واقعا چه توجیهی برای اینگونه رفتارها وجود دارد؟ و آیا اساسا با وجود روایاتی همچون موردی که بالا عرض شد، جایی برای توجیه اینگونه اقدامات باقی می ماند؟
به هر روی باید عرض کنم که از جمله مصایب خاندان عترت که یکی از دو ثقل حیات بخش و بیادگار مانده از پیامبر هستند، مصیبت عظمای شهادت صدیقه کبری فاطمه زهراست.
در این مجال برآنیم تا به باید ها و نباید های فاطمیه بپردازیم.
نخست اینکه: فاطمیه فقط بیان عزا نیست. یکی از نکاتی که در ایام فاطمیه باید بررسی شود این است که چرا وقتی که بیت وحی را آتش زدند و آن مصیبت را برای فاطمۀ زهرا علیها السلام پیش آوردند، دستان علی علیه السلام را بستند و با آن حال به مسجد بردند، همۀ مردم در مدینه ساکت شدند و فقط ناظر صحنه بودند؟ آنها که همه اهل نماز بودند، اهل مسجد و نماز شب بودند! چه عاملی باعث شد که کسی به میدان نیاید؟ همه؛ ظلم، ظالم و مظلوم را دیدند. حضرت علی علیه السلام و فاطمه زهرا علیها السلام را هم می‌شناختند. چه شد که همه سکوت کردند؟ و چرا در این قضیه خواص هم به میدان نیامدند؟ طبق بیان تاریخ در آن قضایا، «زبیر» به میدان آمد و به آن مزدورها حمله کرد؛ ولی او را گرفتند و بردند. چرا زبیری که تنها مدافع علی علیه السلام در کنار خانه وحی بود، بعداً در مقابل خود او ایستاد؟ چرا کسی که از این طرف و آن طرف برای علی علیه السلام لشکر جمع می‌کرد، بعداً جلوی خود علی علیه السلام ایستاد؟ علت سکوت و ریزش بعضی از خواص چه بود؟ اینها باید بررسی شود.

دوم اینکه: وجود حضرت فاطمه علیها السلام یکی از گره‌گشاترین مفاهیم در منظومۀ معارف دینی در مواجهۀ کفر با اسلام است. اگر مسیحیت به حضرت مریم افتخار می‌کند، وقتی که ما به حضرت فاطمه علیها السلام مفتخر باشیم، نمی‌تواند افزون بر آنچه که ما داریم، رحمت و مهربانی برای خود ادعا کند. مظلومیت و محبوبیت حضرت زهرا علیها السلام، می تواند اتهام خشونت به پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و تمام ادعاهای فمنیسم را برطرف کند. مؤثرترین اتهاماتی را که در دنیا به جهان اسلام وارد می‌شود، توسط شخصیت حضرت زهرا علیها السلام می‌توان جواب داد؛ یعنی همین که ما از او یاد کنیم و او را معرفی کنیم، این خاصیت را دارد. متأسفانه در بیش‌تر مواقع ما از حضرت زهرا علیها السلام برای حل مشکل شیعه و سنی استفاده می‌کنیم؛ در حالی که در وضعیت کنونی جهان، برای معرفی اسلام، ایشان از بقیۀ معصومین علیهم السلام مؤثرتر هستند. مثلاً وقتی از حضرت زهرا علیها السلام برای مسیحیت صحبت می‌کنیم، به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

سوم اینکه: بیاییم فاطمیه و حضرت زهرا علیها السلام و معصومین را از دریچه قرآن ببینیم و آنان را از زبان قرآن برای مستمعین معرفی کنیم، تا هم مطالب مستند باشد و هم در بخش هایی از کشور که اهل تسنن حضور دارند، تنش ایجاد نکند.
چهارم اینکه: از آنجا که وضعیت زنان ما در جامعه، هر روز در حال به انحطاط کشیده شدن است، بیاییم زوایایی از زندگی آن مطهره را که بتواند مرحمی بر درد زنان جامعه امروز باشد بیان کنیم.چرا که حضرت زهرا علیها السلام سه نقش دارد: دختر است برای پدرش، همسر است برای شوهرش و مادر است برای فرزندانش و در هر سه نقش هم، الگوی تمام عیار است.
پنجم اینکه: تصویرهایی که ما از زندگی اهل بیت علیهم السلام ارائه می‌دهیم، خیلی مهم است. تصویری که ما از حضرت زهرا علیها السلام ارائه می‌دهیم، در ذهن یک جوان، زن و یا یک مرد شیعه، نقش می‌بندد. ما الآن زندگی حضرت زهرا علیها السلام را با بیان های مختلف، یک زندگی سراسر غم، مصیبت، گریه، فقر، بیچارگی و بدبختی تصویر می‌کنیم؛ در حالی که حضرت زهرا علیها السلام در دل این غم ها زندگی‌ای سراسر نشاط، شادابی، همت، سعی و مجاهدت داشتند.
اینکه چگونه می‌شود انسان در دل این سختی ها و مصیبت ها، با نشاط زندگی کند، به گونه‌ای که هر وقت امیرالمؤمنین علیه السلام در خانه را می‌زند و نگاهش به چهرۀ همین زن مریض و ماتم‌زده می‌افتد، می‌فرماید: «غم از دل من زدوده می‌شود»، این را باید توضیح داد. اگر ما بتوانیم این را به جامعه امروزی منتقل کنیم، کار بسیار بزرگی را انجام داده‌ایم تا انسان ها بتوانند در دل سختی ها و مشکلات، شاداب زندگی کنند. ما باید واقعاً از غم‌بار جلوه دادن زندگی ائمۀ معصومین علیهم السلام به‌گونه‌ای که باعث دوری جامعۀ جوان شود، خودداری کنیم.

ششم اینکه: یکی از مباحثی که من معتقدم در این ایام خیلی مهم است و باید روی آن کار شود، راه های ارتباط با معصومین علیهم السلام است. چند راه برای ارتباط با معصومین علیهم السلام می‌توان مطرح کرد:

۱٫ ارتباط عاطفی؛ یعنی دوست داشتن و عشق ورزیدن به معصومین علیهم السلام. همان عشق و محبتی که آیات و روایات روی آن تأکید دارند. خداوند می‌فرماید: « قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبى »؛ « بگو من هیچ پاداشی از شما بر رسالتم درخواست نمی کنم، جز دوست داشتن نزدیکانم.» در این آیه به صراحت به پیامبر دستور داده شده است که به مردم بگوید: با خانواده و فرزندان من ارتباط عاطفی برقرار کنید؛ یعنی آنها را دوست داشته باشید. راههای ارتباط عاطفی عبارتند از:
الف. نامگذاری فرزندان به نام معصومین علیهم السلام که در همین بخش نام حضرت زهرا علیها السلام و ائمه علیهم السلام مطرح می‌شود؛
ب. دوستی با دوستان اهل بیت علیهم السلام و دشمنی با دشمنانشان؛
ج. شرکت در غم و شادی معصومین.
۲٫ ارتباط سیاسی؛ یعنی اعتقاد به حق حاکمیت و ادارۀ امور جامعه از سوی امامان بعد از پیامبر صلی الله علیه وآله و پیروی از ایشان. این ارتباط سیاسی از این آیه به دست می‌آید که: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ »؛ « ای کسانی که ایمان آورده اید! اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولی الامر (اوصیای پیامبر صلی الله علیه وآله) را.»
راههای ارتباط سیاسی هم عبارتند از:
الف. عقیده به ولایت سیاسی آنها؛
ب. پیروی از فقیهان در زمان غیبت؛
ج. پیروی از الگوی رفتاری اهل بیت علیهم السلام در امور سیاسی.
۳٫ ارتباط استمدادی: منظور از این ارتباط، توسل و استغاثه کردن به معصومان و وسیله قرار دادن آنها برای برآورده شدن حاجتهای دنیوی و شفیع قراردادن آنان به درگاه خداوند است که از این آیۀ قرآن استفاده می‌شود: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسیلَهَ »؛ « ای کسانی که ایمان آورده اید! از [مخالفت فرمان] خدا بپرهیزید و وسیله ای برای تقرب به او بجویید.»
راههای ارتباط استمدادی عبارتند از:
الف. توسل به اهل بیت علیهم السلام؛
ب. درخواست شفاعت از معصومین.
۴٫ ارتباط علمی؛ یعنی اهل بیت علیهم السلام را در کنار قرآن مرجع علمی برای معارف دین دانستن، که از این آیه به دست می‌آید: «فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ »؛ « اگر نمی دانید، از آگاهان بپرسید.»
۵٫ ارتباط عهد و پیمانی؛ یعنی حضور آگاهانه بر مزار پاک آنان و تجدید عهد و پیمان با آرمانها و تعالیم و آموزه‌های اهل بیت علیهم السلام.

هفتم اینکه: بعضی از ویژگی های معصومین علیهم السلام در هیچ انسان معمولی ای وجود ندارد؛ مثل پاکی و عصمت، وارث علوم پیغمبران بودن، عالم به همۀ علوم و معارف قرآن بودن، حافظ دین بودن، کشتی نجات بودن و … ؛ چون معمولاً نوجوانان و جوانان به کمال و جمال گرایش دارند، در این سنین نوعاً به انسان های برتر گرایش پیدا می‌کنند؛ لذا بیان شجاعت ها، قهرمانی ها و مسائل این چنینی باعث عشق و علاقۀ آنها به معصومین علیهم السلام می‌شود.

با تقدیم احترام
۰۹/۱۲/۹۳ مصادف با ۹ جمادی الاول۱۴۳۶
قم مقدسه. محمدصادق مطهری فرد.