بیماری های فصل گرما

تاریخ انتشار خبر : ۹۲/۰۲/۲۲

همزمان با آغاز فصل گرما برخی بیماریها شیوع بیشتری پیدا کرده وحتی همه گیر می شوند زیرا حرارت ورطوبت دو عامل مهم در رشد وتکثیر بسیاری از باکتریها ، ویروسها وبیماریهای انگلی هستند. از جمله بیماریهایی که در فصل تابستان شایع است ودر خانواده هایی که مسائل بهداشتی را رعایت نمی کنند حداقل یک مورد از این بیماری مشاهده می شود عبارتند از : اسهال و استفراغ ، مسمویتهای غذایی، بیماریهای باکتریایی وانگلی ، گرما زدگی وحتی سرطان پوست ، بیماریهای عفونی و…

اینک به طور اختصار به شرح این بیماریها وراههای پیشگیری ودرمان آنها می پردازیم:

۱. اسهال واستفراغ

Diarrhea & Vomiting

این بیماری به ویژه در کودکان وشیرخواران وسپس در بالغین در فصل گرما بسیار شایع است. علت این بیماری می تواند ویروسی ، باکتریایی ویا انگلی باشد. زیرا در فصل تابستان در صورت عدم رعایت اصول بهداشت فردی واجتماعی ، از طریق آب ، غذاهای آلوده ، میوه نشسته ، سبزیجات آلوده ، غذاهای لبنی فاسد وانتقال بیشتر میکروبها توسط مگس ، پشه وسایر عوامل مداخله گر ، میکروبها وارد بدن شده ودر مخاط روده جایگزین می شوند وبه دلیل ترشح مواد سمی از این میکروبها وانگلها مخاط روده دچار تورم والتهاب شده و سبب ازدیاد ترشحات روده ای واختلال در جذب مواد غذایی ومایعات می شود. تعدادی از میکروبها هم که به عنوان میکروبهای طبیعی در روده کوچک وبزرگ زندگی می کنند از این ضعف ایمنی وگوارشی بدن سوء استفاده کرده وآنها نیز به عنوان عامل بیماری زا عمل می کنند.

تعدادی از این عوامل مولد اسهال خونی هستند، از جمله : باکتریهایی چون شیگلا، اشریشیای مهاجم ویا انگلهایی چون آمیب وبرخی دیگر مولد اسهال حاد هستند. از جمله بیماریهایی مانند وبا ، تب تیفوئید ( سالمونلا) ویا بیماریهای ویروسی که مولد اسهال به ویژه در شیر خواران هستند.

علائم بالینی که یک بیمار دچار اسهال واستفراغ می تواند داشته باشد عبارتند از : تب ، لرز، سردرد، بی اشتهایی ، احساس کوفتگی عمومی بدن ، تشنج ، درد وپیچش پائین شکم همراه با اسهال واستفراغ وتهوع.

درمان

مهمترین عامل در درمان اسهال واستفراغ باید براساس جبران آب والکترولیتهای بیمار باشد وسپس درمان آنتی بیوتیکی که بر اساس نوع کشت آزمایشگاهی ودرمان اختصاصی مربوطه است. به طور کلی اکثر اسهالهای حاد میکروبی نیازی به درمان آنتی بیوتیکی ندارد بلکه تزریق مایعات داخل وریدی کلرید سدیم ویا محلول رینگر لاکتات وهمچنین محلولهای الکترولیتی خوراکی حاوی گلوکز وسدیم وکلروپتاسیم وبیکربنات ( ORS) ویا دیفنوکسیلات وکودئین ضرورت دارد.

پیشگیری

مهمترین اصل در پیشگیری ، رعایت بهداشت فردی واجتماعی است ودر رأس آن استفاده از آب آشامیدنی سالم است.از دیگر موارد می توان عدم تماس با حیوانات خانگی ، عدم استفاده از وسایل وابزار بهداشتی ، عدم مصرف هر نوع خوراکی فاسد، آلوده ومشکوک ویا سبزیجات خام ونشسته را نام برد. برای پیشگیری از اسهال مسافران، که در فصل تابستان بسیار شایع است ، گاه باید از آنتی بیوتیکها وتتراسایکلین ویا داکسی سایکلین به ویژه در سفر به مناطقی که از نظر اقلیمی ویا اجتماعی وبهداشتی ، تفاوت محسوسی با موطن فرد داشته باشند ، استفاده کرد.

۲ . مسمومیتهای غذایی

( Food Toxicity)

این بیماری که در تابستان بسیار شایع است در اثر مصرف غذاهای فاسد وآلوده به انواع میکروبها ، در بین گروهی از افراد یک خانواده ویا در یک مجموعه افراد که در یک جشن ، میهمانی یا اردویی هستند بروز می کند.

مصرف غذاهای رستورانهای بین شهری که در آنها رعایت اصول فریزر غذایی نشده وغذاهای پروتئینی از روزهای قبل در معرض گرما ومواد بیماری زا قرار گرفته ومستعد عفونت است ، یا حتی در منازل شخصی ، که به دلیل قطع برق ، اغذیه داخل یخچال فاسد شده ورعایت دقیق مصرف آنها صورت نمی گیرد، ویا مصرف کنسرو فاسد ومیوه هایی که بخشی از آنها فاسد ولهیده شده وشیرینی هایی که چند روز از تهیه آنها گذشته ، رخ میدهد که در این صورت عدم تحمل غذایی رخ داده وسموم معدنی مثل نیتریت سدیم وسموم آلی مانند قارچها وصدفهای سمی وارد بدن شده وهمراه با سایر مواد سم زا مانند باکتریها وویروسها ایجاد بیماری می کنند که در این میان سم بوتولیسم بسیار خطرناک بوده وکشنده است.

علائم

بی اشتهایی ، تهوع ، استفراغ واسهال وگاهی تب ، دل درد ، ضعف ، وکسالت .

درمان

ترمیم آب والکترولیتهای از دست رفته ودر صورتی که شوک ویا اختلال تنفسی رخ داده در بخش اورژانس بیمارستان باید آنها را برطرف کرد و هنگامی که به تشخیص بوتولیسم مشکوک باشیم باید آنتی توکسین پلی والان بیماری نیز تزریق شود. تجویز آنتی بیوتیک ضرورتی ندارد مگر اینکه در کشت آزمایشگاهی مدفوع ، میکرویها مشخص شوند.

پیشگیری

عدم مصرف غذاهای پروتئینی ، هیدرات کربنی، چربیهای مشکوک، وحرارت دادن حداقل ۲۰ دقیقه غذاهای کنسروی ورعایت بهداشت در مورد غذاهای داخل یخچال وغذاهایی که در میهمانیها به طور گروهی مصرف می شوند.

۳.بیماریهای باکتریایی وانگلی

Bacterial & Parasit Diseases

تعداد کثیری از باکتریها وانگلها برای رشد وتکثیر خود نیاز به دمای مناسب دارند. بدین منظور اکثر این میکروارگانیسمها در فصلهای سرد به صورت نهفته وکمون باقی می مانند ودر فصول گرم سال به رشدی تصاعدی می پردازند ، مانند عفونتهای گلو، دستگاه گوارش وتناسلی ، پوست وخون .

بیماری وبا که با یک اسهال حاد عفونی آغاز می شود در اثر آلودگی غذا ویا مایعاتی که به طریقی با مدفوع بیماران ناقل میکروب در تماس هستند به وجود می آید ومیکروب در روده کوچک مولد ترشح سم شده وباعث بروز ترشح شدید آب وکلر در روده و کاهش جذب مجدد سدیم می شود که شاید حجم مدفوع خارج شده در ۲۴ ساعت به ۱۵ لیتر هم برسد که اگر درمان فوری صورت نگیرد در ۵۰ % موارد کشنده است وبه راحتی نیز همه گیر می شود.واکسن وبا نیز گاه مفید است اما نقش اساسی را باید در بهداشت آب وغذاها وحرارت وسایل در معرض خطر دانست ودرمان به صورت آب والکترولیت تراپی از راه ورید وتجویز تتراساکلین است. بیماریهای انگلی از جمله کرمک که در کودکان شیوع فراوان دارد، حتی در هوای خشک نیز می تواند از راه هوا وارد دهان شود وتخم مربوطه سپس در روده ها جایگزین ومراحل رشد خود را طی می کند.

عفونتهای چشمی در فصل تابستان به دلیل آلودگی هوا و ورود گردوغبار به چشم ومساعد کردن ملتحمه چشم برای حساسیت وعفونت نیز به ویژه در افرادی که مستعد هستند شایع است از جمله افراد دیابتی ویا افراد مسن وکودکان که آسیب پذیرند. عفونت های ویروسی مانند تبخال تناسلی نیز در فصل تابستان به ویژه در افراد مونث که لباسهای تنگ وچسبیده می پوشند از شیوع بالایی برخوردار است.

۴ .گرما زدگی

( Heat –Stroke)

گرمای زیاد سبب اتساع عروق محیطی وازدیاد ضربان قلب وتولید عرق فراوان می شود واگر فرد در چنین وضعیتی به حالت ایستاده وبی حرکت بماند احتمال بروز سنکوپ وجود دارد وفعالیت عضلانی متوسط تا حدی می تواند از این حالت جلوگیری کند. در برابر گرما از دست دادن مایعات از بدن حتی به ۴ لیتر در ساعت نیز می رسد واگر این وضعیت ادامه داشته باشد وفعالیت بدنی شدید مثل دویدن یا کارهای عضلانی وحمل ونقل اجسام نیز به آن افزوده شود سبب بروز از دست دادن ناگهانی شعور ونارسایی مرکز حرارت در مغز وتب شدید وقطع تعریق می شود. این حالتها در افرادی که دارای بیماریهای قلب وعروقی ، الکلیسم وچاقی نیز هستند شدت بیشتری دارد.

علائم

سردرد، سرگیجه ، تهوع ، حالت تیرگی شعور ،تشنج ، اختلال بینایی ، اغما، گرم شدن پوست بیمار ونبض سریع . این حالتها در حین مسافرتها در فصل تابستان در صورت گرمای شدید شهرها ویا خیابانهای بین دو شهر ویا در ارتفاعات در اثر کوهنوردی و ورزشهای گوناگون نیز رخ می دهد.

درمان

در درجه اول کاهش سریع دمای بدن با انتقال فرد گرما زده به مکانی سایه وخنک ، بیرون آوردن لباس ها وپاشیدن آب به تمام بدن ومالیدن الکل، در برابر باد قرار دادن یا باد زدن او . در اولین فرصت استفاده از وان آب سرد، کیسه یخ وحوله سرد ضروری است. برای کنترل لرز وهذیان وتحمل مراحل درمان در صورتی که بیمار به هوش است باید از ۵۰ ـ ۲۵۰ میلی گرم کلرپرومازین از راه عضلانی استفاده شود. راه تنفس بیمار نیز باید باز باشد واکسیژن رسانی نیز کامل شود.

۵ . سرطان پوست

( Skin Cancer)

امروزه در پزشکی قطعاً به اثبات رسیده است که عامل اساسی در بروز سرطان پوست ، اشعه ماورای بنفش خورشید است.

البته برای بروز سرطان پوست از نوع سرطان سلولهای سنگفرشی و سلولهای بازال باید این اشعه برای سالیان متمادی بر بدن بتابد واشعه به طور تجمعی در بدن ذخیره شود وسرطان زا شود که این حالت در نزد افرادی که شغل آنها بیشتر در فضای آزاد ومقابل خورشید است وساعات زیادی از روز را در این وضعیت قرار می گیرند از جمله ماهیگیران وکارگران مزارع وساختمانهای بلند ویا افرادی که در ارتفاعات بالاتری زندگی می کنند بیشتر است. از طرفی سرطان پوست از نوع ملانوم بدخیم بیشتر در افرادی رخ می دهد که برای مدتی کوتاه ، مثلاً ۲ هفته ، برای برنزه شدن به ساحل دریا می روند وبه طور مستمر آفتاب می گیرند وضایعات خال مانند سیاه یا قهوه ای تیره در پوست آنها ایجاد می شود که منجر به زخم شدن وخونریزی می کنند.

البته آفتاب معمولی روزانه ، برای عموم مردم برای حدود نیم ساعت به ویژه برای افراد مونث بالای ۴۵ سال مفید است. زیرا خانم های چندزا در طول دوران حاملگی مقداری از کلسیم استخوانشان به جنین منتقل شده ودچار علائم استئوپورز در سنین بالای ۴۵ سال می شوند وگهگاه دردهای استخوانی وعضلانی وضعف وخستگی در آنها بروز می کند.

دکتر لطفعلی پور رئیس فدراسیون پزشکی ورزشی