کدام حج کدام استطاعت؟به قلم محسن رمضانی

تاریخ انتشار خبر : ۹۳/۰۷/۷

از مسائل پر رمز و راز نظام هستی فلسفه وجودی حج است که خدای متعال آن را بر هر شخص مسلمان دارای استطاعت
مالی،طریقی،بدنی واجب کرده حتی در روایات آمده است که تارک حج کور محشور می شود.او در دنیا کور است و در آخرت کورتر و گمراه‏‌تر. امام صادق (ع) نیز فرمودند “مرده‏‌ای که در گور است دوست دارد که در برابر دنیا و آنچه در آن است، او را یک حج می‏‌بود(وَدَّ مَنْ فی القبورِ لو أَنَّ لَه حَجَّةً بالدُّنیا وما فِیه)چنین استطاعتی جزء ظواهر حج است اما بالاترین مرتبه استطاعت ،استطاعت روحی است که در واقع پیوند حقیقی با خدا وارتباط با گوهر شرافت وانسانیت یعنی اتصال روحی با انسان کامل درنظام هستی است در حدیث مفصلی از حضرت رسول اکرم (ص) درباره پیشگویی از اوضاع آخر الزمان نقل شده و مورد خطاب حضرت در آن جا، سلمان فارسی است، آمده که: ای سلمان! در آن زمان، توانگران امتم به هدف تفریح و خوش گذرانی، و طبقه متوسط به منظور تجارت، و فقرا برای خودنمایی حج می کنند. مرحوم حاجی نوری از مستدرک ایشان است که از تفسیر منسوب به امام حسن عسگری نقل شده است. سند بعضی از این احادیث مورد تأمل هست، خیلی متقن و صحیح نیست ولی از جمع این روایات مطلبی قابل اعتمادی به دست می‌آید و متنش با سایر معارف اسلامی هماهنگ است و از جمع این احادیث هم می‌شود اطمینان پیدا کرد که اینها فی الجمله نشئت گرفته از خاندان وحی و رسالت است. زهری می‌گوید: من در سرزمین عرفات جمعیتهای زیادی را دیدم. امام سجاد (سلام الله علیه) به من فرمود: جمعیتی که در عرفاتند چقدرند؟ من به عرض حضرت رساندم چهارصد هزار پانصد هزار و مانند آن. البته رقم چهارصد هزار و پانصد هزار برای قرن اول هجری کم نبود. حضرت فرمود: شما گرچه مسئله کمیت برای شما مطرح است ولی روح قضیه را اگر بشکافید «ما اکثر الضجیج و أقلّ الحجیج >> در روایت زهری که از امام سجاد (سلام الله علیه) نقل می‌کند حضرت طبق این نقل . به زهری فرمود: تو اگر بخواهی می‌توانی نگاهی به سرزمین عرفات بکنی. در این حال چند حالت به زهری به ولایت امام سجاد (سلام الله علیه) دست داد که افرادی را در لباس گوناگون دید؛ عده‌ای را به صورت قرده(میمون) بعد به صورت خنزیر(خوک) بعد به صورت گرگ و مانند آن. این حدیث یک مقدار مبسوط است ولی از این سخن برمی‌آید که حاجی واقعی واقعیتش را همان حج تأمین می‌کند و حج واقعی حجی است که با ولایت همراه باشد واین همراهی جزء با استطاعت روحی به دست نمی آید آنچه که از سخنان امام سجاد (سلام الله علیه) به زهری برمی‌آید این است که گرچه افرادی که در عرفاتند در حدود چهارصد یا پانصد هزار نفرند ولی حقیقت افراد را باطن آنها می‌سازد؛ نه ظاهر آنها. ممکن است در سرشماری و آمارگیری اینها به حساب انسان بیایند ولی آن سرشماری که مربوط به اسرار حج است اینها انسان نیستند لذا زهری طبق اِعمال ولایت امام سجاد (سلام الله علیه) وقتی باطن افراد را دید آن‌گاه فهمید حق با امام سجاد (سلام الله علیه) است که «ما اکثر الضجیج و اقلّ الحجیج
زمان به سرعت در حال گذر هست وما هم به روزعرفه نزدیک می شویم واین روایت تکان دهنده خود عاملی هست برای رسیدن به استطاعت روحی آری اجابت دعای روز عرفه جزء با مستطیع کردن روح به دست نمی آید
درروایت است که بدبخت کسی است که در ماه مبارک رمضان آمرزیده نشود. این شخص امیدش تنها به عرفه است. ما این موضوع را تعمیم می­دهیم به هر کس عرفه را در هر مکانی درک کند، شامل این بخشش خواهد شد. اما اصل روایت ظاهرا متعلق به کسانی است که در آن روز خاص در صحرای عرفات باشند. نکته این جاست که بهترین دعایی که هر کس در ماه مبارک از خداوند می خواهد” اللهم الرزقنا حج بیتک الحرام” است. بنابراین کسی که در ایام حج مشرف شود، یعنی دعایش مستجاب شده و این استجابت نشانه آمرزیده شدن است. طبعا توفیق این دعا در عرفات است. حال احیانا اگر کسی هم در آنمکان نبود ولی در شب و روز عرفه حال خوشی پیدا کرد، و به خدا نزدیک شد، می تواند امید به لطف الهی داشته باشد. شامل شدن لطف الهی در اعمال ما غالبا دو جنبه دارد. یکی در رابطه با مردم، و دیگری در رابطه با خداست.بزرگان ما می فرمایند اگر توفیق ترک گناهی پیدا کردی یا اگر حقی بر گردن داشتی که آن را برداشتی مشخص می شود که شامل لطف الهی شده ای. و بهانه ای است تا خدا فرصتی دوباره به تو بدهد.
حجة الاسلام و المسلمین سید قاسم شجاعى مى گوید
تصمیم گرفتم خدمت آقاى کوهستانى برسم. ایّام حج بود لذا به عنوان روحانى کاروان براى انجام اعمال عبادى ـ سیاسى حج به حجازمشرّف شدم. در کاروان، با دکتر طهماسبىآشنا شدم و به ایشان گفتم: مى خواستم خدمت آیة الله کوهستانى بروم، ولى نشد. او گفت: من پزشک معالج او هستم. گفتم: چقدر خوب شد. این جا قول بده که مرا به خدمت ایشان ببرى. گفت: البته وقتى مى خواستم او را ترک کنم، به شدّت بیمار بود و خیلى نگران حالش بودم. من از او (دکتر) جدا شدم، تا این که از مکه به عرفات رسیدم. در آن جا دعاى عرفات را خواندم و به مضامین آن خیلى توجه کردم، به این جمله که رسیدم: «عمیت عین لاتراک»، دلم شکست و اشکى جارى شد. در آن حال، گفتم: خدایا! من چیزى جز سیادت ندارم. آن را از جان خرج مى کنم. توبه حقّ اجداد ما، این بنده ـ آیة الله کوهستانى ـ را شفا بده. آمدم ایران، امّا دیدار وى برایم میسّر نشد. رفتم مشهد، در دارالسیادة مشاهده کردم زیر بغل پیرمردى را گرفته و او را مى آوردند، پرسیدم: ایشان کیست؟ گفتند: آقاى کوهستانى. من ایشان را تا آن زمان ندیده بودم. خم شدم و دست او را بوسیدم. همین که خم شدم، دست روى شانه راستم گذاشت و گفت: «آقاى شجاعى! خدا عاقبتت را به خیر کند. دعاى عرفات تو به ما رسید.» تمام بدنم عرق کرد. همان جا نشستم. همسرم گفت: چه شده؟ گفتم: چیزى نیست. حدود نیم ساعت نشستم. خدا شاهد است در عرفات کسى در کنارم نبود. آهسته در حالى که قطره اشکى روى کتاب دعایم چکید، وى را دعا کردم.