مضرات مصرف نوشابه‌هاي گازدار

تاریخ انتشار خبر : ۹۳/۰۴/۱۱

با صنعتي شدن جوامع، مصرف غذاها و نوشيدني‌هايي که ماحصل ترکيب شکر، رنگ‌هاي خوراکي و آب گازدار است به طور روزافزوني زياد مي‌شود. به گونه‌اي که مصرف اين نوشيدني‌ها نه تنها مقادير زيادي شکر افزوده را به بدن وارد مي‌کند و موجب بروز بيماري‌هايي نظير چاقي، مرض قند (ديابت)، پوسيدگي دندان و پوکي استخوان مي‌شود، بلکه خود عاملي کليدي در ابتلا به ساير بيماري‌هاي خطرناک است. آيا هرگز به اين موضوع فکر کرده‌ايد که نوشيدن نوشابه ـ اين نوشيدني خوشمزه اما زهرآگين ـ چه تأثيرات مخربي بر بدن انسان دارد؟

با استناد به آمار، مصرف سرانه نوشابه‌هاي گازدار در ايران دو برابر استانداردهاي جهاني است؛ اين در حالي است که ايرانيان تمايل چنداني به نوشيدن شير ندارند و تنها حدود يک سوم نرم جهاني از اين ماده مغذي مصرف مي‌کنند. به عبارت ديگر، سرانه مصرف نوشابه در ايران ۲۴ و در جهان ۱۲ ليتر است؛ اين در حالي است که سرانه مصرف شير در کشور کمتر از ۸۰ ليتر و در کشورهاي توسعه يافته حدود ۳۰۰ ليتر است. به طور متوسط مصرف روزانه نوشابه در هر فرد ايراني بيش از دو ليوان است! اين در حالي است که هر ليوان نوشابه حاوي ده قاشق شکر همراه ۲۵۰ کيلو کالري انرژي نهفته است. اگر بخواهيم به زبان رياضي سخن بگوييم، تقريبا مصرف سه بطري نوشابه معادل انرژي دريافتي در يک وعده غذايي است. متأسفانه، در ۲۰ سال گذشته مصرف نوشابه‌هاي گازدار در کشور بيش از ۱۵ درصد رشد داشته است؛ اين در حالي است که در مدت مشابه مصرف شير و فرآورده‌هاي آن يک دهم درصد رشد نشان مي‌دهد.

مضرات مصرف نوشابه‌هاي گازدار

پوسيدگي دندان
تمام نوشابه‌هاي گازدار، محيطي اسيدي دارند. به همين سبب نوشيدن آنها را مي‌توان خطري بالقوه براي از بين رفتن ميناي دندان به حساب آورد. از سويي ديگر وجود مقادير زيادي شکر افزوده به رشد ترکيبات باکتريايي منجر مي‌شود که به دندان حمله کرده و موجب بروز بيماري‌هاي گوناگوني در آن مي‌شود. توصيه مي‌شود هنگام نوشيدن از ني استفاده کرده و اين مايع را تا حد امکان در محيط دهان و دندان نگردانيد و به طور مستقيم آن را نوش جان نماييد؛ پس از نوشيدن نيز حتما دهان خود را با آب بشوييد تا آثار مخرب نوشابه روي دندان‌ها به حداقل برسد.

مرض قند (ديابت)
از آنجا که ميزان شکر افزوده موجود در نوشابه بسيار بالاست، ۱۰ دقيقه پس از مصرف اين نوشيدني، بدن با افزايش شديد قند خون مواجه مي‌شود که براي مقابله با آن به ناچار دست به ترشح انسولين مي‌زند؛ اين کار نيز به افت کاذب قند خون منجر مي‌شود. ۲۰ دقيقه بعد از مصرف، کبد براي جلوگيري از بالا رفتن ميزان قندخون، شروع به تبديل قند به چربي کرده و آن را در بدن انبار مي‌کند. بد نيست بدانيد طي صد سال گذشته مصرف قند و شکر به ميزان معني‌داري افزايش يافته است. براي نمونه در سال ۱۲۹۲ شمسي متوسط مصرف مواد قندي در روز حدود ۴۵ گرم بود؛ در حالي که اين رقم در سال جاري به بيش از ۸۵ گرم رسيده است؛ که خود از عوامل مهم بروز بيماري‌هاي گوناگون از جمله مرض قند (ديابت) است.

چاقي مفرط
نوشابه از آب آشاميدني، افزودني‌هاي مصنوعي و شکر تشکيل شده است. به همين سبب فاقد هرگونه مواد مغذي مورد نياز بدن است. از سوي ديگر شکر موجود در اين نوشيدني ميزان کالري آن را بسيار بالا برده و يکي از عوامل مهم بروز چاقي مفرط در جوامع صنعتي و در حال توسعه به شمار مي‌رود. اين در حالي است که در نوشابه‌هاي رژيمي نيز از شيرين‌کننده‌هاي مصنوعي کم کالري نظير آسپارتام استفاده مي‌شود. گرچه اين ماده کالري زيادي ندارد، با اين حال موجب مي‌شود فرد در مدت کوتاهي پس از مصرف احساس گرسنگي کاذب کرده و به دنبال غذايي براي خوردن باشد که در نهايت به نتيجه واحد يعني چاقي منتهي مي‌شود. تحقيقات جديد نشان مي‌دهد شيرين‌کننده‌هاي مصنوعي نظير آسپارتام جدا از اين‌که به کاهش قدرت حافظه منجر مي‌شود، از عوامل مهم بروز بيماري‌هايي همچون ميگرن و سرگيجه است.

سوءتغذيه
قربانيان اعتياد به نوشيدني‌هاي گازدار و نوشابه‌ها به دليل ابتلا به بيماري‌هاي گوارشي گوناگون و عدم کارکرد صحيح اين عضو حياتي، از جذب ويتامين‌ها و مواد معدني مورد نياز بدن محروم شده و متأسفانه در مدت زمان کوتاهي به سوءتغذيه، عدم رشد کافي ـ بخصوص در کودکان و نوجوانان ـ و ساير بيماري‌هاي مشابه مبتلا مي‌شوند. اگر دوست داريد کودکاني رشيد و سر زنده داشته باشيد، آنها را به نوشيدن آب و دوغ عادت دهيد. دوغ حاوي کلسيم و ويتامين‌هاي ضروري است که پوسيدگي دندان‌ها را کاهش مي‌دهد و به‌دليل داشتن باکتري‌هاي مفيد از جمله استرپتوکوکوس، ترموفيلوس، ولاکتوباسيلوس و بولگاريکوس براي حفظ سلامت دستگاه گوارش موثر بوده و مانع رشد ميکروارگانيسم‌هاي مضر مي‌شود. همچنين مصرف اين نوشيدني به‌عنوان يک نوشابه لبني مي‌تواند تا يک چهارم نياز روزانه بدن به کلسيم را تأمين کند. بهتر است دوغ را بدون گاز و به صورت کم‌نمک مصرف کنيد، چرا که دوغ پر نمک ميزان ابتلا به بيماري‌هاي قبلي، عروقي و نيز فشارخون را افزايش مي‌دهد.

پوکي استخوان
اسيد فسفريک موجود در نوشابه‌هاي گازدار بشدت سمي است و موجب دي‌اکسيد شدن خون مي‌شود. از سوي ديگر مصرف اين ماده به آزاد شدن کلسيم انباشته در استخوان‌ها و دفع آن به صورت ادرار منتهي شده و در نهايت پوکي شديد استخوان را در پي خواهد داشت. به دليل بروز عادات ماهانه‌ در زنان و دختران جوان و تأثير مخرب نوشابه‌هاي گازدار بخصوص نوشابه کولادار (نوشابه سياه) بر استخوان‌ها، متخصصان تغذيه و سلامت مصرف اين نوشيدني را در اين گروه ممنوع کرده‌اند. مصرف اين نوع نوشابه‌ها نه تنها کلسيم موجود در استخوان‌ها را هدف قرار مي‌دهد، بلکه از جذب ويتامين D بخصوص در زنان جلوگيري مي‌کند. نتايج تحقيقات علمي نشان مي‌دهد مصرف نوشابه و بروز پوکي استخوان به مراتب در زنان شايع‌تر از مردان است.

تأثير مخرب کافئين
جالب است بدانيد بيشتر نوشابه‌هاي گازدار عمداً با ماده‌اي اعتيادآور به نام کافئين غني مي‌شوند! کافئين موجود در نوشابه بيشتر از ماده مشابه در قهوه، چاي يا کاکائو جذب بدن مي‌شود و مي‌تواند با تحريک شديد سيستم عصبي، به بروز علائم بي‌خوابي در فرد منتهي ‌شود. از ديگر تأثيرات مخرب کافئين مي‌توان به تشديد سندرم‌هاي پيش از قاعدگي در زنان، بروز کم آبي شديد بدن و ترشح مضاعف اسيد معده اشاره کرد. همچنين ‌مصرف بيش از اندازه کافئين موجب برداشت کلسيم از استخوان مي‌شود به طوري که به ازاي هر ۱۰۰ ميلي‌گرم کافئين دريافتي (موجود در نوشابه‌هاي گازدار و حتي يک فنجان کوچک تا متوسط قهوه) ۶ ميلي‌گرم کلسيم ارزشمند بدن از بين مي‌رود.

تأثير مخرب بر قلب، پوست و کليه
نوشابه‌ها سرشار از گاز دي‌اکسيدکربن (CO2) هستند که پس از مصرف موجب بروز تپش قلب، اضطراب و سردرد‌هاي مضمني مي‌شوند که بخصوص براي سالمندان و بيماران قلبي عروقي مضر است. از سوي ديگر، وقتي کليه‌ها با اسيد فسفريک زياد موجود در نوشابه‌هاي گازدار مواجه مي‌شوند، مجبورند براي تصفيه آن مدت زمان بيشتري کار کنند. از اين گذشته نوشابه، کلسيم را از استخوان‌ها شسته و آن را در کليه‌ها انباشته مي‌کند، که در نهايت به بروز سنگ کليه در فرد منتهي مي‌شود. اما در پوست، بالا رفتن ميزان اسيديته خون از ديگر عواقب مصرف نوشيدني‌هاي گازدار است. در چنين حالتي عملکرد گلوتاتيون مختل شده و تأثيرات مخربي در پي خواهد داشت. از سوي ديگر فقدان مواد معدني و ويتامين‌ها در انواع نوشابه‌ها موجب جدا افتادن بدن از مواد مغذي مورد نياز شده و به بروز انواع چين و چروک‌هاي پوستي و پيري زودرس پوست مي‌انجامد.

گردآورنده:زهره