طب اسلامي، پخت سنتي؛ قابلمه مسي و حسوم

تاریخ انتشار خبر : ۹۳/۰۳/۲۰

طب اسلامي، پخت سنتي؛
قابلمه مسي و حسوم؛فرهنگ به غارت رفته،در دوراني كه استفاده از حسوم در پختن غذا مرسوم بود از كم خوني هاي رايج كه اكنون مردم با آن دست به گريبانند اثري نبود. يون هاي آهن كه از طريق حسوم در سراسر غذا پخش مي شد كم خوني ناشي از فقر آهن را برطرف مي كرد، اما پس از اين كه حسوم را به اسم بهداشت از ما گرفتند،كم خوني و بيماي هاي خوني چون سرطان خون روز به روز در ميان مردم افزايش يافت.

تا چند دهه پيش بين مردم كشورمان مرسوم بود تا براي پخت غذا مخصوصا “خورشت و آش ” از قابلمه هاي مسي استفاده كنند. آن زمان در همه آشپزخانه ها يك كفگير آهني نيز وجود داشت كه موقع پختن غذا دايم درون آن قرار مي گرفت.مردم به اين كفگير “حسوم ” مي‌گفتند. آن زمان كسي نمي‌دانست چرا بايد اين كفگير درون قابلمه مسي قرار گيرد. مردم تنها به دليل اينكه ميراث گذشگان بود و مي‌دانستند براي پخت غذا خيلي مفيد است از “حسوم ” استفاده مي‌كردند.

سال‌ها گذشت. استكبار زودتر از ما همه چيز را درباره فلسفه حسوم فهميد و به دنبال چاره‌اي بود تا حسوم را از آشپزخانه‌ها خارج كند و سرانجام به اسم بهداشت و اين كه اين كفگيرهاي آهني غير بهداشتي است، حسوم را از ما گرفت.

شايد شما به ياد نداشته باشيد اما اگر از بزرگترهاي خود جويا شويد به شما خواهند گفت كه دهه ۵۰ نان خشكي ها در كوچه پس كوچه هاي شهر با صداي بلند فرياد مي زدند: ” قابلمه مسي،كفگير آهني خريداريم ” كسي آن زمان ندانست كه چرا نان خشكي ها داعيه دار حفظ سلامتي براي مردم ايران شده اندو ظروف به اصطلاح روهي را براي ما به ارمغان آوردند.

نان خشكي‌ها با قيمت ناچيز اين قابلمه‌ها را خريداري كرده و به جاي آن، قابلمه آلمينيومي مي دادند كه به آن روهي مي گفتند. جالب اين كه در آن دوره اگر كسي ظرف مسي جديدي را مي‌خواست با ظرف به اصطلاح روهي معاوضه كند با سرسختي نان خشكي‌ها روبرو مي‌شد و نان خشكي‌هاي متمدن و متفكر! تنها ظروف قديمي را شايسته تعويض مي‌دانستند.

بايد متذكر شد كه با توجه به برنامه‌ريزي دقيقي كه استعمار انجام داده بود تمامي حكماي ما را در آن دوره به نحوي از بين برده بودند تا ديگر كسي نباشد كه با ايجاد ترديد مردم را از فروش قابلمه‌هاي مسي و كفگيرهاي آهني باز دارد. كسي نمي‌داند كه اين همه قابلمه‌هاي با ارزش مسي كه حاصل كار قلم‌زن‌هاي تواناي مس بود به كجا رفت.

جالب اين كه قلم‌زن‌هاي مس براي پخت هر نوع غذايي ظرفي را با ضرب آهنگ خاصي تهيه مي‌كردند، اما بعدها مشخص شد تمامي اين ظروف به كشور تركيه منتقل شده و در كوره‌ها ذوب شدند تا اثري از آنها باقي نماند. متأسفانه هنوز هم بسياري از از ما درباره حسوم و چرايي استفاده از آن توسط اجدادمان كوچكترين اطلاعي نداريم.

بايد گفت فلسفه استفاده از حسوم در جريان پختن غذا به تيزبيني و دقت حكماي ما باز مي‌گردد. حكما و دانشمندان از آبا ما براي همه‌گير كردن سلامتي، حسوم را طراحي كردند تا تعادل بين موادي كه وارد بدن مي‌شود و بدن انسان به آن محتاج است برقرار كنند.

از نظر علمي امروزي فلسفه اين كار را به اين صورت مي‌توان بيان كرد كه بدن مخصوصا “مغز ” براي سلامت و نشاط و كنترل اسيد لاكتيك و كورتيزول به شش ميليارد يون مس نياز دارد و به همين نسبت يون آهن. پختن غذا درون ظروف مسي موجب تأمين اين مقدار يون براي بدن است و حسوم نيز همين مقدار يون آهن را به غذا منتقل مي كند تا از طريق غذا وارد بدن شده و با حفظ تعادل موجب سلامتي پايدار براي انسان شود.
مطلب ديگر اين كه در دوراني كه استفاده از حسوم در پختن غذا مرسوم بود از كم خوني هاي رايج كه اكنون مردم با آن دست به گريبانند اثري نبود. يون هاي آهن كه از طريق حسوم در سراسر غذا پخش مي شد كم خوني ناشي از فقر آهن را برطرف مي كرد، اما پس از اين كه حسوم را به اسم بهداشت از ما گرفتند،كم خوني و بيماي هاي خوني چون سرطان خون روز به روز در ميان مردم افزايش يافت.

كمبود يون مس باعث مي‌شود انسان دايما احساس رخوت و خواب آلودگي و كسالت كند و دهن دره‌هاي متوالي داشته باشد. در ضمن اين كه هيچ كارتل دارويي نمي‌تواند از يون يك عنصر، براي شما قرص تهيه كند و آن چيزي كه به اسم قرص آهن به ما مي‌دهند شامل مولكول آهن هست كه نه تنها براي بدن هيچ ثمره اي ندارد، بلكه استفاده آن در دوران بارداري موجب بيش فعالي و خنگي فرزند خواهد شد. همچنان كه استفاده دختران جوان از اين قرص‌ها نارسايي‌هاي بسياري را براي آنها به همراه خواهد داشت.

جالب توجه است كه در صورت پختن غذا درون ظرف‌هاي مسي و استفاده از كفگير آهني حسوم ظرف مدت سه روز اثرات شفابخش در بدن انسان ظاهر مي‌شود. غذا موقع پختن در قابلمه مسي از يون آزاد شده اين ظرف استفاده مي‌كند و در نتيجه در بدن انسان احساس نشاط و انرژي فوق‌العاده‌اي ايجاد مي‌شود و ديگر از آن دهن‌درگي و خميازه و كسالت خبري نخواهد ماند و باعث طول عمر مفيد و سلامتي جسمي مخصوصا ” براي خانمها نزديك به دوران عادت ماهيانه است.

بعدها تبليغات گسترده‌اي در باره ظروف تفلون آغاز شد، ظروف به اصطلاح نچسب كه يكي از دغدغه‌هاي بزرگ كدبانوي خانه را برطرف مي‌كرد. ظروف استيل هم به سرعت جاي خود را در آشپزخانه‌ها باز كرد. ديگر با وجود اين همه پيشرفت و توسعه تكنولوژي در عرصه ظروف، اثري از ظرف مسي، برنجي و روهي حقيقي باقي نماند. ظاهر ظرف‌ها هر روز شكيل‌تر و زيباتر شد اما تا حال انديشيده‌ايم كه در پس اين ظاهر زيبا چه بيماري‌هاي مهلكي نهفته است.

بايد متذكر شد كه يون سرب و آلمينيوم توليد شده در هنگام پختن غذا در اين ظروف به قدري كشنده است كه بر طبق جديدترين تحقيقات علمي دنيا مي‌تواند يك كودك ۶ ماهه را ظرف يك سال به بيماري‌هاي كمبود خوني و سرطان و يك فرد بزرگسال را در طي ۵ سال به بيماري‌هاي كبدي و خوني و طحال وسپس سرطان دچار كند.

پس از اين كه دشمنان با حيله‌ها و دسيسه‌هاي مختلف توانستد حسوم را از آشپزخانه ما بگيرند. حكماي ما به فكر چاره افتادند و درنهايت به اين نتيجه رسيدند كه بهترين چيزي كه مي‌تواند جايگزين حسوم شود و از گزند توطئه دشمنان در امان باشد، تكه آهن گداخته شده در آتش يا همان نعل اسب است. نعل اسب به دليل اين كه در ميان گدازه‌هاي آتش قرار گرفته و آب ديده است به راحتي مي‌تواند يون‌هاي آهن را آزاد كند.

فرايند آزادسازي يون در غذا را مي‌توان به صورت تغيير رنگ غذا مشاهده مي‌شود. تا چندي قبل در كشور ما مرسوم بود كه در جريان پختن غذاهاي آبكي چون “آش و خورشت ” نعل اسب را تا پايان مدت پختن درون غذا قرار مي‌دادند و بدين وسيله كمبود آهن خويش را برطرف مي‌كردند.

هم‌اكنون هم اگر به شمال سري بزنيد خواهيد ديد كه براي پختن خورشت “مخصوصا فسنجان ” نعل اسب را درون غذا قرار مي‌دهند.اگر از مردم آن ديار سوال شود كه فلسفه استفاده از نعل اسب در غذا چيست خواهند گفت كه براي خوش رنگي غذا از نعل استفاده مي‌كنيم،اما حقيقت اين است كه اين فرايند در جهت تأمين يكي از عناصر اساسي و مورد نياز بدن كه همان يون آهن است، مي‌باشد.

اگر دقت كرده باشيد مردم شمال ايران كمتر دچار كم خوني ناشي از فقر آهن مي‌شوند، به طوري كه بيماري‌هاي خوني و سرطان خون در ميان آنها به حد صفر رسيده است واين نيست جز تدبير و دور انديشي حكماي ما و عمل به سيره و سنت گذشتگان.

گرداورنده:زهره