اضطراب و وسواس در دوران شیوع ویروس کرونا

تاریخ انتشار خبر : ۹۹/۱۲/۱۳

اضطراب و وسواس در دوران شیوع ویروس کروناداروسازی دکتر عبیدی دانسته‌های سلامت عفونی اضطراب و وسواس در دوران شیوع ویروس کرونا

هم اکنون مدتی‌ست که ویروس کرونا در ایران مانند سایر نقاط جهان، شیوع یافته است.

سرایت آسان‌‌تر این ویروس نسبت به ویروس‌های پیشین و خطرات جدی عفونت کرونا باعث تغییرات زیادی در شیوه زندگی ما شده است.

همیشه تغییرات ناگهانی برای بشر با استرس و اضطراب همراه بوده و هست. پرسش‌های زیادی درباره چگونگی مقابله با این اضطراب و وسواس ناشی از آن، در ذهن ماست.

در زیر پاسخ‌های تخصصی جناب آقای دکتر محمد اربابی، متخصص بیماری‌های اعصاب و روان (روانپزشک) و فلوشیپ نوروسایکیاتری و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران را با هم می‌خوانیم.

در شرایط کنونی و با توجه به توصیه‌های بهداشتی مبنی بر پرهیز از تماس فیزیکی با دیگران، شستن مداوم دست‌ها، ماندن در منزل و خودداری از حضور در اجتماعات، ممکن است اضطراب و فکرهای وسواس‌گونه بیشتر بروز پیدا کنند.

دراین حالت ممکن است افراد مبتلا به اختلال وسواس، افکار وسواس‌گونه بیشتری را تجربه کنند و چه بسا افرادی که دچار اختلال وسواس نیستند هم، به‌طور موقت افکار و رفتارهای شبه‌وسواس پیدا کنند.

گروه دوم در حقیقت بیمار نیستند و در همه‌گیری کرونا مدتی دچار این ویژگی‌ها می‌شوند، اما بعد از پایان این همه‌گیری و کاهش مراقبت‌های بهداشتی و رفع قرنطینه، به حالت معمولی گذشته برمی‌گردند.

در شرایط کنونی، به دلیل وجود ابهام درمورد شیوه شیوع ویروس و میزان آسیب ناشی از آن به افراد، اضطراب شعله‌ور می شود و برخی برای غلبه بر ترس خود تلاش می‌کنند با انجام بیش از حد نظافت و رفتارهای تمیزکننده و احتیاطی همانند شستشو، مصرف بیش از اندازه ضدعفونی‌کننده، پرهیز از هرگونه تماس با افراد و اجبار کردن دیگران به رعایت این رفتارها، خود را آرام کنند و اضطراب خود را تسکین دهند، اما این زیاده‌روی مقطعی ترس را کاهش نمی‌دهد و در صورت تداوم، نگرانی و اضطراب را بیشتر خواهد کرد.

برای مدیریت این شرایط چه کاری می‌توان انجام داد؟
نخست لازم است به اهمیت مدیریت اضطراب و رفتارهای وسواس‌گونه اشاره کنیم. گذراندن بحران شیوع ویروس کرونا، نیازمند سلامت جسمی و روانی است.

بدن سالم و ذهن آرام، غلبه بر ویروس کرونا و عفونت ناشی از آن را ممکن می‌کند و در صورت ابتلا به عفونت، مقاومت بیشتری را مهیا می‌سازد. از سوی دیگر، استرس و تنش‌های بدنی و فکری ناشی از آن، بدن را از حالت تعادل خارج می‌نماید.

اضطراب شدید باعث ایجاد تپش قلب، بی‌قراری، احساس گرگرفتگی، خشم و کاهش خواب می شود.

اینها خود زمینه‌ساز ضعف دستگاه ایمنی و در نتیجه آسیب‌پذیری بیشترند. بنابراین، توجه به سلامت روان در کنار رعایت توصیه‌های بهداشتی از نکات حائز اهمیت در مقابله با همه‌گیری کرونا محسوب می‌شود.

راهکارهایی برای تامین سلامت روان در دوران مقابله با شیوع ویروس کرونا وجود دارد. این توصیه‌ها را به منظور تامین امنیت روانی مرور می‌کنیم. شایسته است با در نظر گرفتن شرایط خود، این توصیه‌ها را به‌کار بندیم.

کاهش اضطراب و استرس برای همه
توصیه‌های زیر شامل روش‌های کاهش اضطراب برای همگان است:

– به‌دنبال کسب اطلاعات دقیق باشیم و هر خبری را به عنوان خبر قطعی در نظر نگیریم. اگر می‌خواهیم در مورد عفونت کرونا و روش‌های پیشگیری و درمان آن دقیق‌تر بدانیم، بهتر است از مراکز معتبر مانند دانشگاه‌های علوم پزشکی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سامانه‌های پاسخگو، مانند تلفن‌های ۴۰۳۰ یا ۱۶۶۶ استفاده کنیم و پاسخ سوالات خود را در این منابع جستجو نماییم.

– حضورمان را در فضای مجازی و در مواجهه با رسانه‌ها محدود کنیم و زمان مشخصی در روز را برای استفاده از رسانه‌ها و فضای مجازی در نظر بگیریم. پیشنهاد می‌شود فقط روزی یک‌بار وقت خود را صرف مطالعه اخبار مرتبط با کرونا بکنیم.

– اگر اخبار یا اطلاعاتی به دست‌مان رسید حتما از درستی آن مطمئن شویم و بعد با دیگران در میان بگذاریم.

– فاجعه‌سازی نکنیم. درست است که مشکل بزرگی پیش آمده، ولی نباید فکر کنیم که همه چیز بر باد رفته و دیگر قابل کنترل نیست.

– اگر در خانه هستیم، فعال باشیم. با ورزش کردن، راه رفتن در منزل و کارهای خانه کم‌تحرکی خود را جبران کنیم.

– با دوستان و نزدیکان به صورت تلفنی یا تصویری تماس داشته باشیم، در مورد مسائل مختلف با آن‌ها صحبت کنیم و نگرانی‌های خود را با آنها در میان بگذاریم.

– به فعالیت‌های خوشایندی بپردازیم که حالمان را بهتر می‌کند، مانند کتاب خواندن، بازی کردن و یادگیری هنر جدید. ممکن است سلیقه افراد دراین زمینه متفاوت باشد، روش مناسب خود را بیابیم.

– مراقب تغذیه و خواب خود باشیم. بهتر است برنامه غذایی سالمی داشته باشیم، از مواد محرک مثل مصرف زیاد چای و مواد کافئین‌دار یا نوشابه تا حد امکان پرهیز کنیم و به میزان کافی استراحت نماییم.

مقابله با استرس برای مبتلایان به اختلال وسواس
این توصیه ها، برای افراد مبتلا به اختلال وسواس یا کسانی که ممکن است به صورت مقطعی دچار علائم وسواس ناشی از عفونت کرونا شده باشند، کاربرد دارد:

– یادمان باشد تنها نیستیم و این روزها همه افراد تا حدی این افکار را تجربه می‌کنند. در شرایط کنونی، این حالت‌های شبه‌وسواس می‌تواند یک واکنش طبیعی باشد و ممکن است برای همه اتفاق بیفتد، پس خودمان را سرزنش نکنیم.

– برای رهایی از رفتارهای ناخوشایند راجع به نظافت، میکروب‌ها و انتقال بیماری که بیش از حد معمول به سراغ‌مان می‌آید و آگاهی و استفاده از روش‌های بهداشتی مناسب به راهنماهای معتبر در پیشگیری از شیوع ویروس کرونا رجوع کنیم. توجه داشته باشیم لازم نیست تعداد دفعات و طول مدت شستشوی دست بیشتر از میزان توصیه شده باشد.

– به این سوال پاسخ دهیم: آیا این رفتارها (وسواس در شستشو، نظافت و رعایت کردن نکات بهداشتی) برای حفظ بهداشت است یا برای رهایی از افکار مزاحم و اضطراب‌آور؟ اگر به خاطر حفظ بهداشت است انجام‌شان دهیم ولی اگر برای رهایی از افکار اضطراب‌برانگیز است بکوشیم تا حد امکان از آنها بپرهیزیم.

– میزان برآوردی که از خطر داریم متناسب با خطر واقعی باشد. همان طور که می‌دانیم دو تا پانزده درصد از مبتلایان ممکن است در اثر این بیماری از بین بروند ولی بخش قابل توجهی از آنها بهبود پیدا می‌کنند. بنابراین در عین حال که به توصیه‌های بهداشتی توجه می‌کنیم، یافته‌های امیدبخش درمان و بهبود بیماران، مانند آمار نجات‌یافتگان از این بیماری را به خود و اطرافیان یادآوری کنیم.

– در زمان حال زندگی کنیم. از روش “اکنون و اینجا” استفاده نماییم به این معنا که ذهن‌مان را بر آنچه لازم است در این محل و در این لحظه انجام شود، مانند خوردن غذا، ورزش کردن و انجام کارهای روزمره متمرکز کنیم. با روال عادی و انجام فعالیت‌های روزمره، ذهن‌مان را از تمرکز بر عفونت و ویروس کرونا دور کنیم.