چرا مخالفت با انتقال آب از نکارود به نفع مردم نکا و بهشهر هست؟
تاریخ انتشار خبر : ۹۷/۰۲/۷
بسم الله الرحمن الرحیم
أَفَلا یَنْظُرُونَ إِلَی الإبِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ ﴿۱۷﴾ وَإِلَی السَّمَاءِ کَیْفَ رُفِعَتْ﴿۱۸﴾ وَإِلَی الْجِبَالِ کَیْفَ نُصِبَتْ ﴿۱۹﴾ وَإِلَی الأرْضِ کَیْفَ سُطِحَتْ ﴿۲۰﴾
سوره غاشیه، آیات ۱۷ تا ۲۰
ترجمه: آیا به شتر نمی‌نگرند که چگونه آفریده‌شده؟ و به آسمان که چگونه برافراشته شده؟ و به کوه‌ها که چگونه برکشیده شده؟ و به زمین که چگونه گسترده شده؟
تفسیر: خداوند آفرینش شتر، آسمان و کوه‌ها و آنچه که در زمین گسترانده شده است همچون جنگل‌ها و مراتع و رودخانه‌ها را امری مقدر از جانب خود معرفی می‌کند که در آن آیات و نشانه‌های حکمت و علم او نهفته هست و کسانی که نمی‌توانند این آیات را ببینند را ملامت می‌کند؛ بنابراین کسانی که علم و حکمت خداوند را باور ندارند و یا شناخت ناقصی از آن دارند و به تغییر ماهیت و مسیر این پدیده‌ها ازجمله تغییر مسیر رودخانه‌ها و نابودی جنگل‌ها دست می‌زنند، در این آیه ملامت شده‌اند زیرا به مقدرات و حکمت خداوند برای انسان‌ها و طبیعت آسیب رسانده‌اند.
چرا مخالفت با انتقال آب از نکارود به نفع مردم نکا و بهشهر هست؟
دلایل بهداشتی:
آب سد به دلیل راکد بودن و نداشتن پوشش گیاهی مناسب و تجزیه مواد آلی توسط باکتری‌های بی‌هوازی و تولید گازهای آلاینده همچون «دی‌اکسید کربن» و «متان» و «سولفیدهیدروژن» و تولید «متیل جیوه» و افزایش شوری در اثر تبخیر، نامطمئن‌ترین آب هست و نمی‌توان با آب جاری رودخانه که دارای اکوسیستم آبی خودپالایشگر هست، مقایسه کرد. مخازن سدها امنیتی‌ترین اماکن حفاظتی و بهداشتی هستند و به دلیل راکد بودن آب، با کمترین منبع آلودگی، فاجعه محیط‌زیستی شکل می‌گیرد و سبب مسمومیت مردم و مرگ حیات‌وحش و ماهی‌ها می‌شود. این آلودگی‌های شیمیایی گاهی به‌قدری خطرناک هستند که پیشرفته‌ترین تصفیه‌خانه‌ها نیز از پالایش آن ناتوان هستند. ازجمله این سموم می‌توان به انواع آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها اشاره کرد که برخی از آن‌ها به‌اندازه یک قوطی، می‌تواند کل مخزن یک سد را آلوده کند. ازجمله این فجایع محیط‌زیستی، می‌توان به آلودگی سد فشافویه در اسلامشهر و مرگ دسته‌جمعی دو میلیون ماهی اشاره کرد. در ثانی تصفیه‌خانه‌ها و مراکز آب‌شیرین‌کن متمرکز، به لحاظ مسائل نظامی و پدافندی بسیار آسیب‌پذیر هستند. در مجموع چشمه‌سارها و چاه‌ها از پاکیزه‌ترین و پایدارترین منابع آبی هستند به شرطی که تغذیه آبی آن از رودخانه‌ها و آبخیزها و مراتع و جنگل‌ها دایمی باشد و دچار دست‌اندازی نابخرادنه نشوند. چاه‌هایی که در نزدیکی ورودی دشت نکا (شاه‌بند و آبلو) هستند و هم‌اکنون بهره‌برداری می‌شوند، باکیفیت‌ترین منبع آبی به لحاظ فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی بوده و دارای بهترین پارامترهای استانداردهای تعریف‌شده کیفیت آب هستند که در آزمایش‌ها ثبت و موجود هست. دیگر چاه‌های شمال دشت نکا به دلیل کاهش دبی رودخانه، افت شدیدی داشته و برخی از آن‌ها دچار افزایش نیترات شده‌اند و در صورت کاهش بیشتر حقابه محیط‌زیستی این رودخانه، بیشتر فروکش کرده و دچار آلودگی می‌شوند. چاه‌های نزدیک ساحل نیز به همین دلیل دچار افت و پیشروی و نفوذ آب شور ساحل می‌شود و در یک تا دو دهه آینده، احتمال شوره‌زار شدن زمین‌های کشاورزی روستاهای نزدیک ساحل بسیار بالقوه هست. همچنین بروز فروچاله‌ها در زمین‌هایی که برداشت آب از چاه‌ها، بدون حساب و با منفی شدن بیلان آب همراه هست، در یک دهه آینده بسیار بالقوه هست؛ بنابراین انتقال آب سد گلورد به بهشهر، چندجانبه به مردم بهشهر و نکا ضرر می‌رساند.
دلایل محیط‌زیستی:
در بررسی طرح خط انتقال آب شرب از سد گلورد به بهشهر، مشاهده می‌شود؛ لوله خط انتقال به بهشهر با آبدهی یک و نیم مترمکعب در ثانیه برای برداشت یک‌سوم حجم مخزن (حدود سی میلیون مترمکعب) از مجموع ۱۰۷ میلیون مترمکعب آب قابل تنظیم مخزن سد هست. حدود ۴۷ میلیون مترمکعب حقابه سنتی سالیانه کشاورزان دشت نکا از این رودخانه بود و هدف اولیه از ساخت سد گلورد توسعه و بهبود اراضی دشت نکا بوده که بعداً اراضی دشت بهشهر و سپس آب شرب سه شهرستان نیز به آن پیوست. در تیرماه آبدهی رودخانه در بالادست دشت نکا طبق گزارش‌های ایستگاه‌های سنجش به کمتر از نیم مترمکعب در ثانیه نیز رسیده است. برای جبران کم‌آبی تابستانی، در گذشته به‌صورت سنتی، پنج آب‌بندان خاکی در دشت نکا ساخته شد و از چند مرداب طبیعی بهره گرفته شد که در غیر فصل تابستان آبگیری و پر می‌شدند. رودخانه نکارود در چند سال اخیر شدیداً دچار کاهش دبی آبی تا هشتاد درصد دبی گذشته خود شده است به‌نحوی‌که در چند سال اخیر در تیرماه آب رودخانه نکا درون شهر متوقف و قطع می‌شود و به ساحل نمی‌رسد و کشاورزان به‌ناچار از آب چاه استفاده می‌کنند. با توجه به گرمایش جهانی کره زمین و کاهش بارندگی در سال‌های آتی، این روند سرعت مضاعفی می‌گیرد؛ بنابراین برداشت آب از مخزن سد گلورد به جهت شرب با این حجم، اثرات محیط‌زیستی فراوانی ازجمله نابودی کشاورزی، نابودی حیات‌وحش و ماهی‌ها و جنگل و گیاهان آبزی و اکوسیستم بی‌نظیر پایین‌دست سد، فروکش کردن میزان آب چاه‌ها و آلودگی آن‌ها و پیشروی آب‌شور دریا را به همراه خواهد داشت. نابودی جنگل و حیات‌وحش در یک منطقه، اثر خود را در مناطق دیگر مجاور خود و در مجموع اثر خود را بر کره زمین می‌گذارد؛ بنابراین این دست‌اندازی‌ها، اثرش را مستقیماً بر روی شهرستان بهشهر نیز می‌گذارد، چنانچه جنگل‌تراشی و سدسازی در استان گلستان، اثرش را با کاهش بارندگی در شرق استان مازندران نشان داد. طرح انتقال آب از سد گلورد، سبب کاهش تغذیه ساحلی به‌وسیله مواد آلی و معدنی و مغذی می‌شود و علاوه بر فرسایش ساحلی و تأثیر بر میانکاله، سبب کاهش تکثیر طبیعی ماهی در رودخانه و ساحل دریا می‌شود و در نتیجه سبب کاهش درآمد و معیشت صیادان بهشهری و نکایی می‌شود.
دلایل اجتماعی:
هر منطقه‌ای باید با توان و ذخایر و استعدادهای طبیعی و خدادادی خود رشد کند. توسعه پایدار در صورتی محقق می‌شود که بر اساس تعریف طرح‌های آمایش سرزمین، بر مبنای کلی حوضه آبریز و جزئی حوضه آبخیز باشد، در غیر این صورت معضلات محیط‌زیستی، اجتماعی و اقتصادی و نهایتاً امنیتی و سیاسی شکل می‌گیرد. نظیر این معضلات در شهرهای تهران، اصفهان و اهواز و… شکل‌گرفته است که سبب به وجود آمدن کلاف سردرگمی از مشکلات شده است. در مورد بهشهر هم‌اکنون حجم زیادی آب از چندین چاه از دشت نکا، بدون حساب به سمت بهشهر سرازیر می‌شود و چنانچه آب مخزن سد نیز برای شرب به بهشهر برود، توسعه ناپایداری در بهشهر شکل می‌گیرد که از آن جمله می‌توان به افزایش ساخت صنایع آب‌بر همچون پتروشیمی، توسعه نامتوازن شهری، ترافیک و آلودگی هوا، شکاف طبقاتی، گسترش شهرسازی و ویلاسازی و تخریب منابع طبیعی و… نام برد. چنانچه این توسعه ناپایدار و مصارف ناصحیح آب در بهشهر شکل بگیرد و نیاز مصارف تثبیت شود، در مواقع کم‌آبی اولویت به لحاظ انسانی به آب شرب بهشهر اختصاص می‌گیرد و کشاورزی و محیط‌زیست دشت نکا که به لحاظ تقسیمات شهرستانی، بخشی از مناطق بهشهر نیز در آن وجود دارد (امیرآباد و زاغمرز و…) دچار خسارت‌های متنوعی می‌شوند و کم‌آبی شهری در نکا نیز سبب نزاع‌هایی خواهد شد.
نتیجه و راهکار:
شهرستان بهشهر با برآورد صحیح نیازهای آبی خود می‌تواند با حفظ و حراست از آبخیز، جنگل‌ها و چشمه‌ها و بازچرخانی و تصفیه آب‌های سطحی و جمع‌آوری آب باران و ساخت شبکه‌های فاضلاب به‌صورت کوچک و محلی و حفر چاه‌های متناسب، آب موردنیاز خود را تأمین کند و طرح‌های توسعه‌ای این شهرستان باید متناسب با پتانسیل آبخیز شهرستان بهشهر باشد. شهرستان نکا نیز باید با برآورد صحیح نیازهای آبی خود و دریافت حقابه کامل کشاورزی از رودخانه و پایش و مدیریت مستمر آبخوان‌ها برای ثبات و افزایش بیلان آبی، همت کند که نیاز به عزم و پیگیری مسئولان نکا هست. مردم هر دو شهرستان بهشهر و نکا، به لحاظ شرعی و قانونی باید تلاش کنند تا طرح انتقال آب از مخزن سد گلورد آغاز نشود.
علی طبقه آستانی
.gif)
.gif)
