تاریخ رابینو درباره نکا:شهر قديمي مهروان برجاي نکا نهاده بوده است

تاریخ انتشار خبر : ۹۲/۰۱/۷

نکا در عرض جغرافيايي ۳۶ درجه و ۳۹ دقيقه شمالي و طول جغرافيايي۵۳ درجه و ۱۹دقيقه غربي نصف النهارگرينويچ در۲۲کيلومتري جنوب درياي مازندران نهاده و به کوهستان تکيه داده است. رود نکا از ميان شهر مي گذرد و راه آهن سراسري از آن عبور مي کند. در باره پيشينه شهر نکا سيروس مهدوي ،محقق و نويسنده صاحب نام و صاحب اثر ، ساکن قائمشهر ميباشد .شغل کسبي او سر دفتر داري ثبت واسناد ميباشد. اما اشتغال به تحقيق و تتبع در تاريخ و فرهنگ ،بخصوص مازندران ،و نوشتن دهها مقاله در روزنامه ها و مجلات و دائره المعارف ها و چاپ اثر گرانسنگ با نام رجال تاريخ بيقهي نام او را در عداد بزرگان و دانشمندان تاثير گزار قرار داده است.تحصيلات دانشگاهي او در رشته تئاتر و در کشور سوئيس رقم خورده است اما علاقه او به تاريخ و فرهنگ موجب گشته تا رشته تئاتر را، که گارگرداني چند نمايشنامه هم در سابقه فعاليت هاي فرهنگي او موجب گشته، رها کند و به تتبع در تاريخ بيهقي ، مشغول گردد. حاصل زحمات او چاپ کتاب رجال تاريخ بيقهي در دو جلد ميباشد. از جمله فعاليتهاي او نوشتن برخي مقالات در دائره المعارف تشيع مبياشد. استاد مهدوي علاوه بر ان صاحب امتياز و مدير مسئول نشريه وزين اباختر ميباشد. اباختر به قلم تني چند از اساتيد و دانشمندان ايراني ، داخلي و خارج نشين ،منتشر ميگردد و در بين اهل فرهنگ از جايگاه ممتازي بر خوردار است. او همچنين موسس و مدير مرکز مطالعات ايراني است که در ساري مستقر بوده و در زمينه تاريخ و فرهنگ ايران و مازندران فعاليتهاي انتشاراتي داشته و به بر گزاري سمينار و… اقدام مينايد.رسانه هاي داخلي از جمله نشريات ، راديو و تلوزيون هر از گاهي در قالب بر نامه هاي موضوعي و يا سلسله مباحث تاريخي ميزبان اين محقق ارزنده بوده وراديوي مازندران ، بخصوص در برنامه هاي سريالي سخنان او را در باب تاريخ و فرهنگ ايران و مازندران منتشر ميکند.مطبي که در ادامه ميايد بر گرفته از يکي از برنامه هاي راديويي ايشان ميباشد و در اينده نيز مقالات ديگري از همين منبع چاپ خواهد شد. اقتضاي گفتار و شرح شفاهي مطلب در راديو موجب گشته تا مطلب اندکي از وجهه نوشتاري دور باشد و تسلسل مطلب نيز مقتضي شرائط ذکر شده باشد – شرح مختصر از باب معرفي اجمالي استاد بوده و در شماره هاي اتي انشاء الله به معرفي کاملتر ايشان پرداخته خواهد شد نکا در عرض جغرافيايي ۳۶ درجه و ۳۹ دقيقه شمالي و طول جغرافيايي۵۳ درجه و ۱۹دقيقه غربي نصف النهارگرينويچ در۲۲کيلومتري جنوب درياي مازندران نهاده و به کوهستان تکيه داده است. رود نکا از ميان شهر مي گذرد و راه آهن سراسري از آن عبور مي کند. رابينو از اين مکان گذشته و آنرا شرح داده است. وي از کتيبه امامزاده نکا که تاريخ آن اول محرم سال ۸۷۰ هجري قمري بود، ياد مي کند. رابينو شبي را در نارنج باغ که از محلات نکا بشمار ميرفت ، بسر برده است. او همچنين از اسماعيل اقا محله و علي کنده و امام زاده شازدان ياد ميکند. واز انجا به سياوش کلا ميرود.احتمال دارد که شهر قديمي مهروان يا مهربان بر جاي نکا نهاده بوده است.استخري انرا پس از ساري ذکر کرده و ياقوت گفته است که مهروان در بخش هموار تبرستان قرار دارد. از مهروان ۱۰۰۰مرد پاسداري مي کرده اند. ظهيرالدين مرعشي مي گويد مهروان که به ميروانجو آوازه دارد در ولايت ساري است و حد شرقي آن قراطفان باشد. رابينو مي گويد که روستاي نداف خيل را قبلاًمهرون کلا مي گفتند اين روستا در ۶کيلومتري شمال راه اسفالته نکا- بهشهر نهاده است در شمال رود نکا ارتفاعاتي نهاده است که از شرق به کوههاي رادکان و از غرب به رود نکا محدود مي شود. از ارتفاع اين کوهها از شرق به غرب کاسته مي شود. مرتفع ترين قله در روستاي بار کلا ۲۲۰۰متر و در آغوزدره ۲۱۰۰متر ودر شمال نيالا ۱۸۰۰متر و در شمال يخکش۱۷۰۰متر و در غرب زلت۱۲۰۰متر مي باشد. اين کوهها به نام رشته کوه جهان مورا آوازه دارد. وسعت دامنه شمالي جهان مورا بيشتر از دامنه هاي جنوبي است. و از سوي جنوب تا رود نکا(در نيالا) به ۷کيلو متر مي رسد. شيب دامنه هاي شمالي جهان مورا کمتر و در دامنه هاي جنوبي بيشتر است. بارش هاي دامنه هاي جنوبي وسيله ي رودهاي فرعي به رود نکا سرازير مي شود. در بعضي نقاط (جنوب يخکش)با بريدگي حدود۲۰۰متر به رود نکا ملحق مي شود. دامنه شمالي ارتفاعات جهان مورا پوشيده از درختان جنگلي انبوه بوده است. و از غني ترين اراضي جنگلي استان شمرده مي شود. البته قطع درخت بطور غير اصولي موجب ايجاد سيل هايي در سالهاي اخير شد که صدمات فراوان به بار آورد. نکاتي در باره نکا: در ۷-۱۲۷۶ ميرزا ابراهيم نامي در ۲۹ رمضان ۱۲۷۶ تا ۲۰ ذيقعده ۱۲۷۷ سفري به مازندران کرده است و گزارش اين سفر را براي درن نوشته است. اين اثر از بايگاني علوم روسيه بدست امده است. او از راه اشرف يعني بهشهر به نکا گذري دارد. ميرزا ابراهيم نکا را نيکاح با حا حلقوي نوشته است.او ميگويد که از راه اشرف به نيکاح ۴ فرسخ است .سپس تا رودخانه چاله پل مي آيدو مي گويد اينها داخل بلوک مياندورودو قره طغان است.طرف راست دهات گلستان و عمارت سرو و محله جعفر اقا و سياوش کلا و نارنج باغ و پل دوچشمه بزرگ نيکاح است.گذشته محله قزلي است که طايفه گرائيلي سکني دارد و اب رودخانه نکا از شمشير بر مي ايدو از چمن گوهر باران داخل دريا مي شود. اين رودخانه معدن اهن دارد. نيکاح چند محله دارد.از جمله اومال ،قلعه سر ،دوغانلي،نوديک ، قزلي، که طايفه گرائيلي ساکنند.طايفه گرائيلي را اقا محمد خان از گالپوش کنار گرگان اورده است.اينان به زبان ترکي ترکماني تکلم مينمايد. و ۲۴۰ سوارند و ابواب جمعي نور محمد خان قجر سه نفر سر کرده دارند.يکي نظر خان بزرگ با يکصد سوار ،نظر خان کوچک با ۷۰ سوار ،و هاشمخان با ۷۰ سوار . جمع ترکان گرائيلي و اصانلو و قليچي و افغان ۵۰۰ سوارند. در نيکاح اهالي مازندراني کمتر ساکنند و بيشتر گرائيلي هستند.محصول نيکاح گندم ،جو ،پنبه و اندکي پشم و نيشکر است.سمت شرقي نيکاح قره طغان است. نيکاح از قرا تپه دو فرسخ و به شاطر گنبد دو فرسخ و به ساري ۴ فرسخ و به کنار دريا سه فرسخ است و تاسمسکنده بقول عباسقلي ميرزا دو فرسخ ونيم است و براي رسيدن به ان بايد از قزلي محله و از پل سنگي کوچک و باغ توت بگذريم. دست چپ کنار خيابان و دامنه کوه، قبرستان و امامزاده سفالپوش است که يک درخت کوچک دارد. اسمش امامزاده عبدالله است . پس از گذر از جوي اب دست راست نوديک است که تپه اي دارد. مي رسد به چشمه سروليجي محله که مرداب کوچکي داردودست راست واقع است و باغ توت تپه بزرگ هم ميباشد.و از چهار پل چوبي گذشته ميان خيابان به قدر ۳۰۴ قدم اب است و پيرامونش مزرعه مي باشد و مال قريه اسرم است. نبرد تيمور گورکاني در قره طغان نکاروي داد.سيد کمال الدين مرعشي که مي دانست تيمور قصد اموال و دارايي هاي مرعشيان را دارد و اگر جنگ به شهر هاي پر جمعيت کشد ، بساکه قتل عام نصيب افتد. بنا براين در قره طغان سنگر بست. روز ۶ ذيقعده سال ۷۹۴ تيمور با مرعشيان در قره طغان روبرو شد. سادات مرعشي با دلاوري و بي باکي بسياري از تيموريان را به خاک کشيدند. شب هنگام تا سحر نيز از لاي درختان بر سر و روي دشمنان تير مي باراندند. با مداد روز دوم نبرد کمال الدين مرعشي، شخصي را به ميانجيگري نزد تيمور فرستاد ،اما تيمور نپذيرفت.روز دوم مرعشيان شمار بسياري از دشمن را به خاک و خون کشيدند. ولي در برابر در ياي بيکران لشکر تيمور پايداري نتوانستند و ناگزير پشت به هزيمت دادند.