عاقلانه‌ترین و پایدارترین عمل و راهكار جهت کاهش ريزگردها و آلودگي هوا

تاریخ انتشار خبر : ۹۵/۰۸/۱

مقدمه
برای مقابله با آلودگی هوا و پدیده ریزگردها، وظیفه ‌نهادهای دولتی و حکومتی فقط این نیست که اعلام کنند آلودگی هوا چه میزان است، بلکه مسئولان متولی باید با قدرت و تدبیر چاره‌اندیشی، اجرا و اعمال کنند، زیرا که بحث جان مردم در میان است. هوای آلوده نه تنها برای انسان‌ها و حیوانات، بلکه برای درختان و گیاهان هم زیان آور است، و لذا ضررهای مالی و اقتصادی آن ورای تصورات است.
قابل تأمل آنکه رفع و دفع مشکل آلودگی هوا و پدیده ریزگردها در شهرهای جمهوری اسلامی ایران، بسیار ساده، کم خرج و بی‌دردسر است، و آن خاک‌برداری از کف معابر و کف خیابان‌ها، و به کنترل در آوردن خاک و پایداری مستمر در عاری نگهداشتن کف معابر و کف خیابان‌ها از خاک می‌باشد.
۱. ریزگردها
به جرأت می‌توان تخمین زد که شاید بیش از ۷۰ درصد از آلودگی هوای شهرهای ایران را، خاک‌های به هوا برخاسته از کف معابر و خیابان‌ها، تشکیل می‌دهند؛ که علت اصلی و عمده‌ی به وجود آمدن ریزگردها و اَبرهای خاکستری هستند. این درصد آلودگی را می‌توان توسط دستگاههای آزمایشگاهی هواسنجی به سادگی اثبات کرد.
به عنوان نمونه معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران آقای محمد رستگاری در گفت ‌وگو با ایسنا، از وجود منشأهای محلی گرد و غبار در آلودگی هوای شهر تهران خبر داد. ایشان با اشاره به اینکه آلودگی هوای اخیر تهران ناشی از گرد و غبار بوده و این آلودگی با آلودگی ناشی از خودروها متفاوت است، گفتند: آلودگی ناشی از گرد و غبار در تهران منشأ داخل کشوری و محلی دارد که از سطح استان تهران برمی‌آید [۱].
۲. علل تشکیل ریزگردها و اَبر خاکستری
بی‌ترید با توجه به اينكه كشور ايران در حال توسعه مي‌باشد، نيازمند ايجاد ساختمان‌ها و سازه‌هاي جديد و نو در شهرها است. واضح است که براي ساختن سازه‌هاي نو و جديد مي‌بايست خاک‌برداری انجام شود و از مصالح ساختماني نظير خاك، شن، گچ و مصالح فلزي استفاده گردد. استفاده و جا به جایی نادرست و بدون كنترل از اين مصالح باعث ايجاد گَرد و خاك در محوطه‌هایي که در حال ساخت و ساز هستند، مي‌شود ( تعداد این ساختمان‌های در دست ساخت بسیار زیاد و در هر کوچه و خیابانی قابل رویت است). اين گَرد و غبار و خاك‌ها به وسيله باد يا عوامل انساني مانند رفت و شد ماشين‌ها و عابرين پياده از كنار اين سازه‌هاي در حال ساخت، به هوا برخاسته و بخش مهمي از آلودگی و پديده طوفان ريزگردها و به وجود آمدن اَبر خاکستری را تشكيل مي‌دهند. در حال حاضر منشأ اصلي و بخش عظيمي از آلودگی معابر، هوا و پدیده ريزگردها و تشکیل ابر خاکستری موجود در شهرهاي ايران از برخاستن گَرد و خاك از همين سازه‌هاي در حال ساخت است. به نظر شما چرا وقتی ساختمانی که براي مدت دو الی سه سال در دست ساخت است، مردمانی که از کنار آن عبور می‌کنند و خصوصاً مردم آن کوچه و محله براي تمام آن مدت دو الی سه سال باید خاك بخورند و گِل لگدمال کنند و خاك و گِل ببینند؟!! (تصویر شماره ۱)
۳. چگونگی مهار خاک‌ها و ریزگردها

” عقل ” ساده ایجاب می‌کند، با استفاده محجوب از مصالح ساختمانی نظیر خاک، شن و گچ، از پخش و پَلا شدن و همچنین هدر رفتن آن‌ها جلوگیري شود و در نتیجه مردمانی که از اطراف سازه‌های در دست ساخت عبور می‌کنند و خصوصاً مردم آن کوچه و محله براي تمام آن مدت دو الی سه سال ساخت و ساز، در معرض خاك‌خوري و گِل لگدمال کنی و خاك و گِل بینی نخواهند بود، و خاکی به هوا بالا نخواهد رفت [۲].
چه کاری آسان‌تر از نظم و نظافت است؟!. برای جلوگیری از آلودگی هوا و ریزگردها ابتدا باید زیر پای خود را تمیز کنیم و زمانی که این کار شروع شود متوجه خواهیم شد خروارها خاک از کف معابر، کوچه‌ها، محله‌ها و خیابان‌ها جمع‌آوری شده است.
به عنوان نمونه می‌توان از شهر پکن در کشور چین نام برد. این شهر با اقدام و ارائه طرح‌های تشویقی/ تنبیهی مانند پرداخت جریمه برای سازندگان سازه‌های شهری در قبال میزان آلودگی هوا و گَرد و غباری که تولید می‌کنند، کوشش دارد تا معضل برخاستن خاک از زمین به هوا را برطرف کند. « هوانگ یوهو »، معاون رییس اداره کیفیت هوای شهر پکن نیز اعلام کرده است: آلودگی هوا ناشی از گَرد و غبار و ریزگردها، عامل اصلی آن طرح‌های ساختمانی و ساخت و سازهای شهری است. وی افزود: کاهش میزان ریزگردها و غبار برای کمتر شدن آلودگی هوا بسیار حائز اهمیت و حیاتی است [۳]. چرا ما نیز این کار را نکنیم . . . . ؟؟!

نتیجه گیری
عوامل اجرايي ساخت سازه‌های شهری در کشور هر روز حجم عظيمي از خاك را بدون كنترل و حفاظت از آن، در محوطه سازه‌ها جا به جا يا رها مي‌كنند. اين حجم عظيم خاك توسط باد، ماشين و يا عابرين پياده به نقاط ديگر پخش شده و علاوه بر آنکه باعث آلودگی معابر و خیابان‌های شهری می‌گردند، ذرات ريز خاك ( در اندازه ” نانو” ) در اثر اين عوامل به هوا برخاسته و باعث بخش عمده‌اي از ريزگردها و تشکیل اَبر خاکستری مي‌شوند [۴].‌ این اَبر خاکستری خود یک معظل عظیم است، لیکن این اَبر با جلوگیری از بالا رفتن مدفوعات ارابه‌ها، معظل بسیار بزرگـ‌تری را موجب می‌شود.
اصولی‌ترین، ساده‌ترین، مؤثرترین، عاقلانه‌ترین و پایدارترین عمل و راهكار آن است كه خاک و هر نوع مصالح ریزگرد مانند شن و گچ به صورت محجوب (سر پوشیده، پشت درهاي بسته) مورد استفاده قرار گیرند تا در کف خیابان‌ها و معابر پخش و پَلا نباشند. به اين منظور مي‌توان خاك را در كانكس‌هاي مخصوص، نگهداري كرد و يا با كشيدن نايلون‌ یا پوشش‌هایی‌ مخصوص، در زیر و روي خاك، از برخاستن و پخش شدن ذرات خاك جلوگيري كرد. لذا رهایی از معضل آلودگی هوا در متحمل شدن هزینه‌های گزاف و ساخت و استفاده از دستگاه‌های پیشرفته در گرفتن ریزگرد‌ها پس از پراکنده شدن آن‌ها در هوا نیست، بلکه جلوگیری از به وجود آمدن ریزگرد‌ها از شکم مادر (سطح زمین) است.
هدف از نگارش این سلسله نوشتارها فقط نشان دادن راهکارهایی آسان با کمترین هزینه برای رفع و دفع معضلات مملکت است، راهکارهایی اصولی و عقلانی که باعث توسعه و پیشرفت کشور خواهند شد و با اعمال آن‌ها، رشد فرهنگ جامعه اسلامی- ایرانی را به ارمغان خواهند آورد.

منابع
۱) خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) / کد خبر: ۹۴۰۴۱۰۰۵۹۴۸ / تاریخ انتشار: ۱۰/۰۴/۹۴
http://isna.ir/fa/news/94041005948/
۲) آسان‌ترین راهکار برای مبارزه با آلودگی هوا و ریزگردها.
سید مرتضی واعظ ، سید محمد حسین سیادتی
روزنامه جمهوری اسلامی / شماره: ۱۰۲۱۶ / صفحه: ۷ / تاریخ انتشار: ۲۱/۱۰/۱۳۹۳
۳) خبرگزاری جمهوری اسلامی. کد خبر:۸۱۵۲۳۱۲۹ / تاریخ انتشار: ۰۹/۱۲/ ۱۳۹۳
http://www.irna.ir/fa/News/81523129/
۴) راهكاری اصولی و اولیه براي کاهش مؤثر ريزگردها و آلودگي هوا
سید مرتضی واعظ ، سید محمد حسین سیادتی
روزنامه شهروند / شماره: ۶۶۱ / صفحه: ۱۷ / تاریخ انتشار: ۲۲/۰۶/۱۳۹۴

سيد محمد حسين سيادتي۱ ، سيد مرتضي واعظ۲
۱ عضو هیئت علمی دانشكده مهندسی و علم مواد دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
۹۱۲ ۱۹۶ ۴۶۷۳
siadati@kntu.ac.ir
۲ كارشناس مديريت
۹۳۵ ۸۸۸ ۲۲۳۵
vaezmanager@gmail.com