مازندران یا همان طبرستان و به نقلی تپورستان (به دلیل سکونت قوم تپورها) تنها منطقه ای در ایران است که جز مذهب شیعی مذهبی دیگر را مرام و کیش خود نساخت .
اینکه چرا روزیی در آبانماه را روز مازندران نامیدند به پیشینه ای قریب به سیزده قرن بازمیگردد؛
در عید فطر سال ۲۵۱ هجری قمری که مردم مازندران به ویژه اهل کجور در مسجد جامع شهر با حسن بن زید علوی که از نسل پنجم امام حسن علیه السلام بود و ازمدینه از جور خلفای عباسی به طبرستان گریخته بود پس از اقامه ی نماز عید فطر بیعت کردند و نخستین حکومت شیعی در جهان را شکل دادند.

حسن بن زید معروف به داعی_کبیر هرچند به زیدی بودن مشهور بود و فقه حنفی و کلام معتزلی را باور داشت اما ظاهرا مکاتبات و ارتباطات مخفی او با برادرزاده‌اش، محمد بن علی بن خلف (خالد) العطار،در باورهای او اثرگذاشته بود.

اما علت اقبال عمومی و نیز استقبال از او توسط اهالی دیار طبرستان که هرگز با خلفای عباسی و حکام طاهریان و صفاریان سر سازش نداشتند و کیش غیر شیعی نپذیرفته بودند ،نمیتواند منحصر در شخصیت زید باشد بلکه به نظر می رسد مردم مازندران پیشتر به دلیل همزیستی با ساداتی که پس از هجرت امام رضا ع از سال ۲۰۳ به این سو به ایران خصوصا مازندران هجرت کرده بودند باورهای مذهبیشان شکل گرفته بود و با جریان شیعی ارتباط نزدیک داشتند چنانکه شیخ آقا بزرگ طهرانی در الذریعه از کتابی به نام المنتقله الطالبیین نقل میکند که پس از هجرت امام رضا(ع) حدود پانصد سید اهل دانش به ایران مهاجرت کردند که عمده ی آنها در طبرستان ساکن شدند و چنانکه ابن اسفندیار مورخ نامی اهل مازندران نقل میکند مردم به دلیل حسن خلق این سادات هر روز گرداگرد آنان جمع شده به انان گرایش پیدا میکردند. چنین فضای آماده ای سبب شده بود که عبدالعظیم_حسنی نیز پیش از سکونت در ری ،در مازندران ساکن بود .
از این رو بود که آنان همین که حسن بن زید به عنوان یک دانشمند علوی قیام کرد از او حمایت کردند هرچند عقیده ی امامیه داشتند.
بنابراین میتوان گفت اهالی طبرستان نه تنها خود مذهب تشیع را پذیرفتند بلکه یکی از مهمترین عوامل گسترش جریان شیعی در ایران نیز اهالی طبرستان هستند

دکتر محمدعلی باقری ۱۶ابان ۱۴۰۳

شورای هیئات مذهبی
استان مازندران