همدستی در منکر، به بهانهی وحدت و امنیت؟/ بقلم دکتر رحمتی
تأملی بر آیهی شریفهی «وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَىٰ وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ»
در روزگاری که واژههایی چون وحدت ملی، انسجام اجتماعی و امنیت پیدرپی بر زبان مسئولان جاری است، گاه مشاهده میشود که همین شعارهای زیبا، بهانهای برای سکوت در برابر منکرات آشکار و رها کردن واجبات اجتماعی شده است.
آیهی دوم از سورهی مائده تکلیف را برای همگان روشن کرده است:
«وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَىٰ وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ»
«و یکدیگر را بر نیکی و پرهیزکاری یاری کنید و بر گناه و تجاوز همدستی مکنید.»
قرآن صریح میفرماید که همکاری و همدلی، اگر در مسیر حق و تقوا نباشد، نهتنها فضیلت نیست، بلکه گناهی مشترک است. سکوتِ مسئول در برابر منکر، در حقیقت امضایی است پایِ باطل؛ امضایی که در پیشگاه خداوند و مردم، مسئولیتآور خواهد بود.
🔹 مسئولیت متقابل مردم و حاکمیت در امر به معروف
بر اساس اصل هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، امر به معروف و نهی از منکر وظیفهای همگانی و متقابل میان دولت و مردم است. همچنین طبق مادهی ۵۷۶ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)، هر مقام رسمی که از اجرای وظایف قانونی خود امتناع ورزد یا مانع انجام تکالیف شرعی و قانونی شود، مرتکب ترک فعل مجرمانه گردیده و قابل پیگرد است.
زمانی که مسئولان فرهنگی، امنیتی یا اجرایی شهرستانها در برابر ترویج بیعفتی، ابتذال و بیتفاوتی نسبت به ارزشهای دینی سکوت میکنند، و حتی به بهانهی “امنیت” یا “جلوگیری از تنش اجتماعی” با عاملان این انحرافات مدارا میورزند، در حقیقت با سکوت خود در گناه شریک میشوند.
🔹 هشدار امیرالمؤمنین علیهالسلام دربارهی سکوت در برابر منکر
امیرالمؤمنین علی علیهالسلام در نهجالبلاغه، خطبهی ۲۰۱ میفرماید:
«هرگز مردمی که منکرات در میانشان آشکار شود و آنان دست از تغییر آن بردارند، از عذاب خدا در امان نخواهند بود.»
و امام باقر علیهالسلام نیز میفرمایند:
«امر به معروف و نهی از منکر دو فریضهی بزرگ الهیاند که به واسطهی آنها سایر فرایض برپا میمانند.» (کافی، ج۵، ص۵۶)
سکوت در برابر منکر، بهمنزلهی واگذاری سنگر ارزشها به دشمنان دین است؛ و بدتر از آن، زمانی است که این سکوت با توجیهات اداری یا سیاسی تزیین شود و نام «مدیریت اجتماعی» یا «مصلحت امنیتی» به خود گیرد. چنین سکوتی، معاملهی ایمان مردم در برابر ظاهری آرام و بیتحرک است.
🔹 ترک فعل مسئولان، تبانی در منکر
مسئولی که از انجام وظیفهی قانونی خود در صیانت از فرهنگ عمومی، عفاف و حجاب و سلامت اخلاقی جامعه کوتاهی کند، نهتنها در پیشگاه خداوند، بلکه در برابر مردم نیز پاسخگوست.
هرگونه سکوت یا هماهنگی سازمانیافته در برابر منکرات فرهنگی، از نظر حقوقی میتواند مصداق همدستی در جرم و از نظر شرعی مصداق تعاون بر اثم باشد.
🔹 وحدت واقعی در پرتو تقوا و حقمداری
جامعهی مؤمن و آگاه نباید فریب واژهها را بخورد. وحدت حقیقی، بر محور حق و تقوا شکل میگیرد، نه بر محور سکوت در برابر باطل.
اگر مسئولان کوتاهی میکنند، مردم باید با زبان منطق، اخلاق و قانون، آنان را به مسئولیتشان بازگردانند. چنانکه امام حسین علیهالسلام فرمود:
«إنّما خرجتُ لِطَلَبِ الإصلاحِ فی أُمّةِ جدّی»
«من برای اصلاح امت جدم قیام کردم.»
🔹 اعلام موضع ستاد امر به معروف و نهی از منکر
در همین راستا، ستاد امر به معروف و نهی از منکر شهرستان با تکیه بر وظایف ذاتی و قانونی خود، اعلام میدارد که با جدیت پیگیر مطالبات مردمی در زمینهی مقابله با مظاهر منکر، ترک فعل مسئولان، و صیانت از ارزشهای دینی و فرهنگی جامعه خواهد بود.
این ستاد ضمن تأکید بر مشی قانونی، مردمی و اخلاقی خود، از تمامی نهادهای اجرایی و فرهنگی میخواهد که در مسیر
«تعاون بر برّ و تقوا» گام بردارند و از هرگونه تساهل یا همراهی نسبت به منکرات آشکار بپرهیزند.
🔹 سخن پایانی
هیچ توجیهی، هیچ مصلحتسنجی و هیچ واژهی سیاسی نمیتواند حکم روشن قرآن را تغییر دهد:
«وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ»
مسئولانی که با سکوت یا سستی خود راه گناه را هموار میسازند، باید بدانند که در پیشگاه الهی مسئولند؛ و مردم مؤمن این سرزمین، بیدار و مطالبهگر خواهند ماند.
پست های مرتبط
درباره نویسنده
