سی حدیث نامدار حدیث سیزدهم « حدیثِ سفینه »پژوهش و نگارش استاد احمد خیرخواه
تاریخ انتشار خبر : ۹۸/۰۲/۲۹
سی حدیث نامدار
حدیث سیزدهم « حدیثِ سفینه » .
پژوهش و نگارش استاد احمد خیرخواه.
حدیث سفینه، حدیثی مشهور بلکه متواتر از پیامبر اسلام(ص) می باشد که در آن، اهل بیت(ع) خود را برای مسلمانان، به کشتی نوح تشبیه کرده است.
حدیث سفینه بنابر نقل ابوذرغفاری از پیامبر(ص)، این چنین است: « اِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ بَیتِی فِیکُمْ کَمَثَلِ سَفِینَةِ نُوحٍ، مَنْ دَخَلَهَا نَجَی، وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِقَ » ترجمه: مَثَل اهل بیت من در میان شما مانند کشتی نوح است، هر کس به این کشتی وارد شود نجات می‌یابد، و هر کس جا بماند، غرق می‌شود.
سند «حدیث سفینه»:
حدیث سفینه از حدود پنجاه طریق روایی، در کتب روایی مختلف با اختلاف اندکی در متن، ذکر شده است؛ به گونه‌ای که می‌توان تواتر معنوی این روایت را استنتاج کرد.
این حدیث از طریق شش تن از (ائمه (: امام علی، امام حسن، امام سجاد، امام باقر، امام صادق، و امام رضا (علیهم السلام)، و نیز تعدادی از صحابه : ابوذر، مقداد، ابوسعید خدری، ابن عباس، انس بن مالک، سلمه بن اکوع،عبدالله بن زبیر، و ابوموسی اشعری و شماری از تابعین نقل شده است.
در منابع اهل سنت:
حاکم نیشابوری در کتاب المستدرک خود بعد از نقل این حدیث از ابوذر غفاری تصریح می‌کند که بنا بر معیارهای مسلم نیشابوری، این روایت صحیح است. یعنی این حدیث در ردیف احادیث کتاب ِ صحیح مسلم است که دومین کتاب معتبر اهل سنّت محسوب می‌شود.
این حدیث در روایت دیگر این‌گونه آمده است: «من عرفنی قد عرفنی ومن أنکرنی فأنا أبوذر، سمعت النبی…». ابوذر با عبارت «من ابوذر هستم»، به همان حدیث نبوی اشاره کرده که: «آسمان سایه نینداخته و زمین برنداشته کسی را که راستگوتر از ابوذر باشد». در این روایت، رسول خدا(ص) تنها راه رهایی از دنیا و گمراهی‌های آن را همین سفینه دانسته است.
« سمهودی » در کتاب جواهر العقدین می‌گوید: در حدیث سفینه، تشبیهی به کشتی نوح است و وجه شباهت، نجات سرنشینان. نتیجه حدیث، برانگیختن مردم برای گرایش به ریسمان اهل بیت و محبت و گرامی‌داشت مقام آنان است.
« مناوی » نیز در کتاب فیض القدیر وجه تشبیه را نجات و راه‌یافتگی دانسته است، یعنی همان طور که سرنشینان کشتی نوح نجات یافتند، نجات امت اسلام نیز در گروِ تمسّک به اهل بیت (علیهم السلام) است؛ زیرا آن‌ها پیشوایان هدایت و چراغ‌های درخشنده‌ای هستند که خداوند به واسطه آن‌ها بر بندگان خود احتجاج می‌کند
اهمیت حدیث سفینه :
این حدیث از جمله احادیثی است که برای اثبات حقانیت ولایت اهل بیت علیهم السلام مورد توجه علمای شیعه بوده است. علامه شرف الدین در کتاب المراجعات این حدیث را به عنوان دومین دلیل بر حقانیت ایشان بیان کرده است.
پیام های اساسی حدیث سفینه :
۱- اثبات افضلیت اهل بیت پیامبر (ص).
۲- اثبات عصمت اهل بیت پیامبر (ص ).
۳- اثبات امامت و هدایت اهل بیت پیامبر (ص).
۴- حدیث سفینه ثابت می کند که راه اهل بیت (ع) راه نجات و سعادت و سر افرازی است .
۵- این حدیث دلالت بر وجوب اطاعت از اهل بیت (ع) دارد.
۶- حدیث سفینه دلالت بر وجوب محبت بر اهل بیت پیامبر(ص) دارد.
۷- حدیث سفینه، دلیل اثبات جاودانگی اسلام ونبوت و امامت است.
۸- حدیث سفینه مهر بطلان ابدی است بر پیشانی همه مدعیان دروغین هدایت و رهبری .
۹- حدیث سفینه دلالت دارد که هیچ امنیت و آرامش و سعادتی مطلق و ماندگار نیست جز آنچه که ارمغان امامت اهل بیت است.
۱۰- حدیث سفینه دلالت دارد که اهل بیت (ع) نمایندگان سعادت مطلق برای بشریت هستند، اما جز آنان چنین شأن و شایستگی را ندارند .
برخی از منابع تحقیق:
• ابن حجر الهیثمی، الصواعق المحرقه، تحقیق: عبدالرحمن بن عبدالله الترکی، بیروت، موسسة الرسالة، ۱۴۱۷ق – ۱۹۹۷.
• حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق: مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۱ق.
• حسینی میلانی، سید علی، تشیید المراجعات و تنفید المکابرات، قم، علی الحسینی المیلانی، ۱۴۱۷ق.
• خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق.
• دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب، قم، الشریف الرضی، ۱۴۱۲ق.
• سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، محقق انصاری زنجانی، قم، الهادی، ۱۴۰۵ق.
• سمهودی، جواهر العقدین، بغداد، مطبعة العانی، ۱۴۰۵ق.
• سید مرتضی، الشافی فی الامامه، تحقیق: سید عبدالزهرا حسینی خطیب، تهران، موسسه الصادق، بی‌تا.
• سیوطی، جلال الدین، درالمنثور، بیروت، دارالفکر، ۱۹۹۳م.
• ش‍رف‌ال‍دی‍ن، ع‍ب‍دال‍ح‍س‍ی‍ن، ال‍م‍ج‍ال‍س ال‍ف‍اخ‍ره فی م‍ات‍م ال‍ع‍ت‍ره ال‍طاه‍ره، قم، موسسه ال‍م‍ع‍ارف الاس‍لام‍ی‍ه، ۱۴۲۱ق.
• شیخ صدوق، محمد بن علی، الامالی، کتابخانه اسلامی، ۱۳۶۲ش.
• شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا، تهران، انتشارات جهان، ۱۳۷۸ش.
• شیخ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، قم، دارالثقافه، ۱۴۱۴ق.
• طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، مشهد، نشر مرتضی، ۱۴۰۳ق.
• طیبی، حسن بن محمد، الکاشف عن حقائق السنن، تحقیق: عبدالحمید هنداوی، مکه المکرمه-الریاض، بی‌نا، ۱۴۱۷ق – ۱۹۹۷.
• فخرالدین رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق.
• مجلسی، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
• ملا علی قاری، مرقاة المفاتیح، بیروت، دار الفکر، ۱۴۲۲ق.
• مناوی، فیض القدیر، مصر، المکتبة التجاریة الکبری، ۱۳۵۶ق.
• میرحامد حسین، عبقات الانوار فی اثبات امامة الائمة الاطهار، اصفهان، کتابخانه امیرالمومنین، ۱۳۶۶ش.
• هیثمی، مجمع الزوائد، تحقیق حسام الدین القدسی، قاهره، مکتبة القدسی، ۱۴۱۴ق.
سیزدهم ماه میهمانی خدا سال۱۴۴۰ ق
۲۹ / ۲ / ۱۳۹۸ ش
آرزومند سلامت و سعادت و سر افرازی
.gif)
.gif)
