سی حدیث نامدار- حدیث دوم: « حدیث سِلسِلة الذهب »پژوهش و نگارش : استاد احمد خیرخواه

تاریخ انتشار خبر : ۹۸/۰۲/۱۸

تقدیم بر شهدای مظلوم مدافع حرم اهل بیت ( ع )
بسم الله الرحمن الرحیم
حدیث « سلسلَةُ الذَهَب » حدیثی قدسی و منقول از امام رضا (ع (در باب توحید و شروط آن است، امام رضا(ع) این حدیث را هنگام عبور از نیشابور به طرف مرو بیان کرده است.
راویان این حدیث همگی امامان معصوم‌اند تا به پیامبر(ص) و سرانجام به خداوند می‌رسد ، به همین دلیل این حدیث را «سلسلة الذهب» به معنای «زنجیرۀ زرّین» توصیف کرده‌اند.

طبق برخی گزارش‌ها، همزمان با نقل حدیث، بیش از بیست هزار نفر آن را مکتوب کردند.
این روایت را بسیاری از بزرگان شیعه از جمله شیخ صدوق(وفات ۳۸۱ق) درکتاب‌های التوحید، الامالی، معانی الأخبار وعیون اخبار الرضا(ع) ، ونیشابوری(وفات ۵۰۸ق) در « روضة الواعظین و بصیرة المتعظین» با سندها والفاظ مختلف اما با یک مضمون نقل کرده‌اند.
نیز بسیاری از محدثان اهل سنت « حدیث سلسلة الذهب » را نقل نمودند.
شیخ صدوق در کتاب « التوحید » به نقل از اسحاق بن راهویه می‌گوید: وقتی امام رضا(ع) در سفر به خراسان به نیشابور رسید، پس از آنکه اراده کرد به سوی مأمون کوچ کند، مُحدِّثان نزد آن حضرت جمع شدند، و عرض کردند: ‌ای پسر پیغمبر(ص) از شهر ما تشریف می‌برید و برای استفاده ما حدیثی بیان نمی‌فرمایید؟ پس از این تقاضا، حضرت سر مبارک را از کجاوه بیرون آورد و فرمود:
« اللَّه جَلَّ جَلَالُهُ یقُولُ: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حِصْنِی فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِی أَمِنَ مِنْ عَذَابِی قَالَ فَلَمَّا مَرَّتِ الرَّاحِلَةُ نَادَانَا بِشُرُوطِهَا وَ أَنَا مِنْ شُرُوطِهَا ».
ترجمه 🙁 خداوند جل جلاله می‌فرماید: «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» دژ من است، پس هرکس که در دژ من درآید ازعذابم در امان است.
چون مرکب به راه افتاد امام رضا (ع) خطاب به ما گفت: البته با شرایطش و من جزو شرایط آن هستم ).
نکته های حدیث سلسلة الذهب :
۱.این حدیث متواتر است و راویان آن همه معصومان می باشند.
۲.این حدیث دو فراز دارد فراز نخست آن حدیث قدسی یعنی سخن خداست و فراز اخیر آن سخنِ تفسیری امام رضا(ع) می باشد.
۳.توحید نخستین و مهمترین و فرا گیر ترین موضوع مطرح شده در قرآن کریم و سیره گفتاری و رفتاری اهل بیت (ع) است.
۴.حدیث سلسلة الذهب حدیث توحید است.
۵.حدیث سلسلة الذهب تفسیری گرانبها از توحید است.
۶.حدیث سلسلة الذهب صراحت دارد که امامان معصوم (ع) نماینده خدا هستند.
۷.حدیث سلسلسة الذهب دلالت دارد که نمایندگان خدا دارای هویتی توحیدی هستند.
۸.حدیث سلسلة الذهب حاوی بشارتی توحیدیست.
۹.بشارت توحیدی بشارتی صادق و مهمتر و برتراست.
۱۰.حدیث سلسلة الذهب دعوتی آشکار به توحید است.
۱۱.حدیث سلسلة الذهب حدیث لطف عام و شامل پروردگاراست حدیث رحمت دل نواز توحیدیست.
۱۲.این حدیث شریف تصریح می کند که توحید سبب سعادت و شرک موجب بدبختی است.
۱۳.این حدیث دلالت دارد که کلام پرورگار تنها با تفسیرِ امام معصوم (ع) تفسیرمی شود ، یا با تفسیری که همسو با تفسیر امام معصوم(ع) است.

۱۴.این حدیث دلالت دارد که امامت، شرط شاخص برای درستی عقاید مومنان است.
۱۵.این حدیث دلالت دارد امامت جزء لایتجزای همه عقاید و رفتارتوحیدی مومنان است.
۱۶.این حدیث اِشعار دارد که امامت شرط توحید و توحید ثمره آن است.
۱۷.در حدیث سلسلة الذهب امام رضا (ع) دو امر بسیارمهم را به مردم گوشزد کرد: ۱- توحید ۲- امامت ، اما توحید اصل و امامت شرط لازم آن است.

۱۸.حدیث سلسلة الذهب دلالت دارد که امامت شاه راه توحید است.
۱۹.از حدیث سلسلة الذهب استفاده می شود که ایمان به توحید دارای درجات و مراتب است و بالاترین مرتبه آن ایمان توحیدی معصومان است، چنانکه امیرالمومنین فرمود: لو کشف الغطا مازددت یقینا ( اگر پرده ها به یک سو روند بر یقین من افزون نمی شود ) – چراکه او در بالاترین درجه یقین توحیدی است -.
۲۰.وقتی امام رضا(ع) امامت را شرط توحید میداند لازمه این سخن آنست که حتی ذره ای از غبار شرک بر سیمای امامت و امام و پیروان آن امامان معصوم نخواهد نشست.
۲۱.از حدیث سلسلة الذهب استفاده می شود که روح همه سیره گفتاری و رفتاری امامان معصوم روح توحید است.
۲۲.حدیث سلسلة الذهب دلالت دارد که امامت راه مستقیم توحید است، امیرالمومنین نیزفرمود : من صراط مستقیم هستم.
۲۳.امامت شرط کمال توحید است چنانکه اعتقاد به عدالت و نبوت و معاد نیز شرط کمال توحید است.
۲۴. این حدیث دلالت دارد که امام دلیل و مظهر توحید کامل است.
۲۵.این حدیث تصریح دارد که اطاعت از امام مانند اطاعت از خدا فریضه است.
۲۶.این حدیث دلالت دارد که رهبران الهی در پاسداشت حریم توحید اهل تسامح نیستند.
۲۷.این حدیث همه وهابیان داعشی را که به سبب عداوت و حسادت با اهل بیت (ع) از پیروان و شیعیان آنها، به اتهام دروغین « شرک » انتقام می گیرند، برای ابد روسیاه نموده است، زیرا این حدیث که راویان آن امامان معصوم اند و سخنشان برای همه شیعیان حجت است، به صراحت درباره اصل یگانه توحید است، اصل توحیدی که مدارهویت امامت و امت است.
دوستان عزیز و گرامی انتطار این است شما نیز در معانی این حدیث شریف تامل و دقت بیشتری بفرمایید تا به نکات بهتر و بیشتری دست یابید، چنانکه پیامبرگرامی (ص) فرمود : ( فوق کل ذی برٍ برٌ ) .
سپاس و امتنان دوم ماه مبارک رمضان ۱۴۴۰ قمری
۱۸ / ۲ / ۱۳۹۸ شمسی