دکتر اسحاقی :پنجره توسعه از راه جمعیت فقط تا چند سال دیگر بر روی ایران بازاست

تاریخ انتشار خبر : ۹۲/۰۱/۹

در این بخش به بازخوانی یک گفتگو خواهیم پرداخت
بحث افزایش باروری و رشد جمعیت از جمله مباحث داغ کشور به شمار می آید که اخیرا توجه مسوولان ، کارشناسان و مردم ر ا به خود جلب کرده است.
کارشناسان معتقدند ، کشور با کاهش میزان باروری مواجه است و اگر به همین منوال پیش برویم ، در دهه های آینده با رشد جمعیت صفر و حتی منفی مواجه خواهیم بود و ایران به جامعه ای با جمعیت سالخورده تبدیل می شود.

کارشناسان جمعیت در عین حال که از به پیری رسیدن جمعیت کشور ابراز نگرانی می کنند به پنجره موفقیت و رسیدن به توسعه تحت عنوان ˈپنجره جمعیتیˈ نیز اشاره می کنند که به روی کشور باز شده است . اما یک موضوع مهم دیگری هم وجود دارد و آن اینکه این پنجره تا ابد بر روی ایران باز نیست و ایران فقط برای چند سال دیگر می تواند از این پنجره باز استفاده کند تا به توسعه برسد .

اینکه این پنجره جمعیتی چیست و چه منافعی برای کشور دارد ؟ آیا برای استفاده بهینه از این پنجره جمعیتی جهت رسیدن به توسعه برنامه ریزی داریم ؟ و همچنین ایران از نظر رشد جمعیتی و رشد باروری در چه موقعیتی قرار دارد ؟ از جمله سوالاتی هستند که با هم در این بخش بابازخوانی یک گفتگوی از قبل برگزار شده بدان میپردازیم در مقدمه باید گفت : جمعیت ۷۰ میلیونی در سال ۱۳۸۵ به ۷۵ میلیون نفر در سال ۱۳۹۰ رسیده است . به عبارت دیگر هر سال یک میلیون نفر به جمعیت ایران افزوده شده است . اما کاهش باروری اگر به همین روال جلو برود ، رشد جمعیت ۳ / ۱ در صد فعلی ایران تا سال ۱۴۲۰ به صفر می رسد.
دکتر ˈاسحاقیˈ معاون برنامه ریزی و هماهنگی دبیر خانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با تایید این مطلب گفت : هر چند پیری و سالمندی برای کل جهان پیش بینی شده است اما باید برنامه ریزی داشته باشیم .

وی گفت : به عنوان مثال باید بیمارستان ها و مراکز تحقیقاتی ویژه سالمند ان در آینده داشته باشیم . مثلا سیستم نظام سلامت به علت اینکه اغلب گردشگران را سالمندان به جای جوانان تشکیل می دهند ، باید پزشکی هوایی ویژه سالمندان را پیش بینی کنیم.

اسحاقی تاکید کرد : ما متناسب با سالمندی آینده ایران هنوز مطالعات و تحقیقات خود را انجام نداده ایم وبرای مردم باید نسبت به مخاطرات جمعیت سالخورده ، هم اطلاع رسانی به موقع انجام شود .

وی در ادامه اظهارداشت : امروز اگر تصمیم درست و همه جانبه ای برای جمعیت در نظر بگیریم تاثیرات آن را حداقل برای دو دهه آینده می بینیم .

** از چه زمانی وضعیت سالمندی ایران حاد می شود؟

اسحاقی در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه از چه زمانی وارد وضعیت حادتر سالمندی می شویم ، گفت: اگر این روند باروری که الان وجود دارد ادامه یابد، جمعیت سالمند ( جمعیت بالای ۶۰ سال ) ایران طی سال های ۲۰۲۰ تا ۲۰۴۰ به ۱۴ درصد می رسد .یعنی ۱۴ درصد جمعیت ما به بالای ۶۰ سال می رسد.

اسحاقی معاون برنامه ریزی شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهارداشت: آن زمانی که ما رشد زیاد جمعیت داشتیم ، الان همان جمعیتی که در دهه ۶۰ به دنیا آمده بودند نیز به سن اشتغال رسیده اند . از همان زمان که ما داشتیم برای جمعیت کودک برنامه ریزی می کردیم باید زیر ساخت های اشتغال دوران جوانی همان جمعیت را نیز آماده می کردیم .

وی مدل مواجهه مسوولان با نیاز های جمعیتی کشور را منفعلانه عنوان کرد و افزود: هر وقت درگیر شدیم به دنبال حل مساله بودیم . الان وضعیت به گونه ای است که به عنوان مثال برخی هستند و برخی نیز دارند ادغام می شوند .

وی گفت :متولدین دهه ۶۰ هم اکنون در سن ازدواج هستند و مسکن می خواهند اما ما چه کردیم ؟ برای مثال برای افزایش ظرفیت مسکن طی چهار پنج سال گذشته برنامه داشتیم درحالی که باید برنامه ریزی های ما برای مسکن از حداقل دو دهه پیش وجود داشت .در زمان حاضر نیز نسبت به وضعیت جمعیتی که در پیش داریم باید از الان کاری انجام دهیم و برنامه داشته باشیم .
پنجره جمعیتی در طول تاریخ یک ملت یک بار رخ می دهد که برای تاریخ ما ، در زمان حاضر این اتفاق افتاده است . از آنجا که این فرصت یک فرصت ویژه است باید با برنامه ریزی استفاده بهینه از جمعیت یاد شده داشته باشیم.
** آیا ایران بر اساس پیش بینی سازمان ملل در سال ۱۴۸۰ خورشیدی، ۳۱ میلیون جمعیت خواهد داشت؟

دکتر اسحاقی در پاسخ به این سوال گفت: سازمان ملل برای جمعیت آینده ایران در سال ۱۴۸۰ سه سناریوی رشد بالا، متوسط و پایین را بر اساس نرخ باروری پیش بینی کرده است . پیش بینی این سازمان این است که ایران در نرخ بالای باروری تقریبا ۱۰۹ میلیون نفر جمعیت در این سال خواهد داشت که این میزان بالاترین نرخ رشد جمعیتی ایران است .

وی گفت : براساس ارزیابی سازمان ملل ایران ، با رشد متوسط باروری ۶۱ میلیون و با رشد پایین به ۳۱ میلیون نفر جمعیت می رسد. در سناریوی پایین جمعیتی که ۳۱ میلیون نفر است تقریبا نزدیک به ۵۰ درصد جمعیت ما بالای ۶۰ سال خواهند بود . اگر این سناریو را تحلیل کنیم ، از الان باید اقدامات لازم صورت بگیرد .

وی در ادامه افزود: در سال ۱۴۸۰ بر اساس بدترین سناریو اگر تقریبا ۵۰ درصد جمعیت ایران را سالمندان تشکیل دهند باید در نظر داشت که ربع جمعیت کودک و نوجوان هستند که فعال اقتصادی نیستند و می ماند یک ربع جمعیت که تمام کارهای توسعه را باید انجام دهد .

وی خاطرنشان کرد: با این رشد جمعیت فعلی که ۳ / ۱ در صد است اگر همینطور پیش برویم نه تنها وضعیت مطلوبی نخواهیم داشت بلکه برای آینده نگران کننده هم هست . برخی از کشورها با توجه به سیاست های جمعیتی آنها حجم جمعیت آنها در هیچ کدام از سناریوها کاهش پیدا نمی کند و نه تنها کاهش نمی یابد بلکه افزایش نیز دارد که ما حتما باید نسبت به سیاست های جمعیتی از سال های قبل اقدام می کردیم الان هم باید به سرعت و آینده نگری پیش بینی های همه جانبه انجام گیرد.

اسحاقی اظهارداشت :مسلما این مصوبه شورایعالی انقلاب فرهنگی جامع و آینده نگرانه است . برخی از این مصوبات احتیاج به بار مالی ندارد مثلا در حوزه آموزش عالی کشور ، دانشگاه ها می توانند بر اساس ظرفیت های موجود ، مرخصی تحصیلی مادران دانشجو را افزایش دهند که این موضوع فقط به اصلاح آیین نامه نیاز دارد.
وی گفت: مصوبه شورایعالی انقلاب فرهنگی براساس همین مطالعات جمعیت شناختی است . در این مصوبه آسیب شناسی حال و آینده به صورت دقیق انجام شده است. مصوبه ناظر بر هر چالش و هر مشکلی است . هدف گذاری کلان در حوزه جمعیت این است که ما از کاهش بیشتر نرخ باروری کل جلوگیری کنیم .

وی ادامه داد : چیزی که شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان راهبرد کلان در سند مهندسی فرهنگی در بخش سیاست های جمعیتی سیاست گذاری کلان کرده است جلوگیری از کاهش نرخ باروری کل است.

وی در پاسخ به این سوال که چرا در برخی خبرها به برخی از مصوبات از جمله دادن سکه به والدین برای فرزند آوری اشاره شده است گفت: این قبیل هدایای تشویقی بخشی از مصوبه به شمار می آیند . این در حالی است که مصوبه جمعیتی شورای عالی انقلاب فرهنگی ابعاد دیگر هم دارد و برخی از مسوولان نباید فقط به برخی ابعاد تشویقی از جمله دادن سکه اشاره کنند. از سوی دیگر پنجره طلایی جمعیت از دیگر ابعاد مصوبه است که باید در مورد این موضوع بیشتر بحث شود .

** برای اشتغال کسانی که در پنجره جمعیتی قرار دارند چه کرده اید؟

اسحاقی در پاسخ به این سوال گفت: بحث اشتغال جوانان بحث دیگری است که در این جلسه نمی گنجد اما از سوی دیگر کسی مشکلات را نفی نمی کند ۲۰ سال پیش باید برای اشتغال همین جمعیت برنامه ریزی می کردند.

وی گفت : فرصت ویژه ای که برای تحقق اجرای این سیاست ها وجود دارد همین پنجره جمعیتی است . ملتی که در سال ۱۳۳۵ به ۱۸ میلیون نفر می رسید امروز با فرصت باز شدن این پنجره مواجه است که باید آن را قدر دانست . باید قدر جوانی جمعیت را بدانیم و برای این جمعیت کاری انجام دهیم .